"Zartonq" ensemble - Mer tan itev (Armenian folk song) скачать в хорошем качестве

"Zartonq" ensemble - Mer tan itev (Armenian folk song)

Հայ ժողովրդական «Մըր տան իտև» երգն է՝ Շատախից՝ «Զարթոնք» անսամբլի կատարմամբ: Նախ համառոտ ծանոթանանք երգի բովանդակությանը. սա, հավանաբար իրար դրացի, մանկությունից իրար հետ մտերիմ երիտասարդ տղայի և աղջկա զուգերգ է, որտեղ նրանք զրուցում են միմյանց հետ՝ իրենց առօրյայում տեղի ունեցածի և իրենց կենցաղի մասին: Երգը մեր առջև պատկերում է գեղեցիկ գյուղական մի տեսարան. կորնկանի արտի առջև գտնվում է գյուղի տներից մեկը, հենց այն, որտեղ ապրում է տղան: Մոտակայքում, չգիտենք՝ քաղցի՞ց, թե՞ մի ուրիշ բանի պակասությունից, խրխնջում են ձիերը, և աղջիկը առաջարկում է՝ լուր տանել տեգերկնկան, թող նա ձեռքը զարկի ծնկանը, որ մոռացել է խնամել կենդանիներին և անհանգիստ շարժումով մատների մեջ խաղացնի ձեռքի մարջանը: Հաջորդ քառատողում հնչում են պատմական Հայաստանի լեռների անուններ, որոնցով կարող ենք կողմնորոշվել, թե հատկապես որտեղ է ծնվել այս երգը: Տղան ու աղջիկը ասում են, որ գարի են ցանել Առնոսասարի և Արտոս լեռան հողերում, իսկ այս լեռները գտնվում են Հայկական Տավրոս լեռնային համակարգում, Շատախ և Մոկս գավառների սահմանագծին, Վանա լճից հարավ, իրար դեմ և ունեն գրեթե նույն բարձրությունը՝ շուրջ 3550 մետր: Վերջում հարևան տղան ու աղջիկը երգում են, որ իրենց արտերից գարին հնձելու են, տանելու և փոխանակելու են խնձորի հետ, որն էլ ամեն մեկն ուղարկելու է իր յարին՝ այսինքն միմյանց: Մենք այսպես էին ենթադրել ու նկարագրել երգը, երբ յութուբում Droog Tchekhova անունով օգտատերը շատ հետաքրքիր և ինձ համար բավականին համոզիչ բացատրություն տվեց. տեսեք, մոտակայքում խրխնջում են ձիերը, և աղջիկն առաջարկում է լուր տանել տեգերկնկան, թող ծնկանը զարկի ձեռքը, քանի որ կտրվել է նրա ձեռքի մարջանաշարը: Ի՞նչ է սա նշանակում: Դժվար է միանշանակ ասել, սակայն . նրա կարծիքով այս երգը կարող է սերտ առնչություն ունենալ հարսանեկան ծեսի հետ, ուստի նրանում հանդես են գալիս խորհրդանշական պատկերներ: Հայտնի է, որ հայոց գավառների մեծ մասում սովորություն կար հարսին ու փեսային ձի նստեցրած տանել եկեղեցի՝ պսակադրության, ինչպես, օրինակ, Բալու-Բալահովիտում, ուստի ձիերի վրնջյունը մեզ կարող է հուշել հենց հարսանիքի մասին: Եթե հաշվի առնենք մեկ հանգամանք ևս, էլ ավելի կհաստատվի այն կարծիքը, որ այստեղ ակնարկ կա հարսանիքի մասին. գարին արդեն հասել է, որը պետք է հնձեն, այսինքն արդեն աշուն է՝ տարվա այն ժամանակահատվածը, երբ ժողովուրդը, նախընտրում էր դաշտային աշխատանքներն ավարտելուց հետո, հանգիստ սրտով հարսանյաց պատրաստություն տեսնել: Droog Tchekhova-ն ևս մեկ հանգամանքի վրա է ուշադրություն հրավիրում. երիտասարդ տղան ու աղջիկը միմյանց խնձոր են նվիրում: Իսկ ի՞նչ խորհուրդ ունի դա. հղում կատարելով ազգագրագետ Արուսյակ Սահակյանին, նա նշում է, որ հնում տղան իր հավանած աղջկան խնձոր էր ուղարկում՝ ի նշան իր սիրո կամ գաղտագողի երդիկից էր ցած գցում: Եվ եթե աղջիկն ընդունում էր այն, նշանակում էր, որ ինքը ևս անտարբեր չէ տղայի նկատմամբ: Փաստորեն բոլոր նախադրյալները կան հարսանիքի համար: Իսկ այժմ տեսնենք, թե ինչ կապ ունի հարսանիքի հետ տեգերկինը, նրա կտրված մարջանաշարը, և ինչու պետք է ձեռքը ծնկանը զարկի. «Քանի որ տղան արդեն ընտրել է իր հարսնացուին և պայմանավորվել նրա հետ, ուստի իր եղբոր կինն արդեն ապագա «տեգերկին» է դառնում: Իսկ մարջանաշարի կտրվելու վերաբերյալ երկու տեսակետ կարող է լինել. ա) շարանը կտրվում է, քանի որ երկրորդ հարսի գալով այդ տան զարդեղենից բաժին պետք է տրվի նաև նոր հարսին, տեգերկինն այլևս դրանց միակ տերը չէ, կամ բ) տեգերկինն այլևս չպետք է պարապ նստի ու խաղա իր մարջանաշարի հետ, որովհետև հարսանիքի պատրաստություն պետք է տեսնեն և կատարելիք շատ գործ կա: ուստի, թող նա ձեռք ծնկանը զարկի, տեղից վեր թռչի ու անցնի գործի»: Armenian folk song "Mer tan itev" (Behind of our home) from Shatakh region of Historical Armenia (now in Turkey) performs "Zartonq" ensemble. Երգի խոսքերը՝ Մըր տան իդև արտ կորընգան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան. Ձըր տան իդև արտ կորընգան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան. Ձիյանք ինի կըխըրխընջան. Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան. Հավար տարեք տեքերկընգյան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան: Հավար տարեք տեքերկընգյան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան, Թըղ ձեռ զարկի վըր ուր ծընգյան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան: Թըղ ձեռ զարկի վըր ուր ծընգյան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան, Կըտրավ թափավ ձեռաց մարջան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան: Ամեն մարջան քանց փաթընջան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան, Ամեն մարջան քանց փաթընջան, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան: Առնոսասար ցանած գարի, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան. Արտոսասար ցանած գարի, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան: Գարին տանեմ տամ խընձորի, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան. Խընձոր հորոխկեմ դի յարին, Լե, լե, լե, լե, լե, լե ջան: ինի - մեջ, միջին հորոխկեմ - ուղարկեմ