SÖZ VE YAŞAM | Hemşin kültüründe kimlik arayışı | скачать в хорошем качестве

SÖZ VE YAŞAM | Hemşin kültüründe kimlik arayışı |

Anadili… Türk Dil Kurumuna göre çocuğun ailesinden ve içinde yaşadığı toplumdan edindiği dil… Bu anlamı biraz daha açarsak, insanın doğup büyüdüğü aile ve soyca bağlı bulunduğu çevreden öğrendiği, etrafındakilerle olan iletişiminde en güçlü bağı oluşturan dil... Kısaca insanın kimliğini oluşturan en temel unsurlardan biri… İnsanın anlam arayışında da en önemli yol gösterici aynı zamanda. İnsan; öfkesini de hıncını da sevincini de üzüntüsünü de diliyle ifade eder. En çok da anadiliyle… Ağıtların anadilde yakılmasının sebebi belki de budur. Şimdi gelin birlikte düşünelim; Daha anne kucağında öğrenmeye başladığınız dil yasaklanıyor; anadilinizi konuşamıyorsunuz, çünkü kanunen yasak… Evinizin sınırları dışında hiçbir yerde kendi dilinizi konuşamadığınız gibi başka bir dili de öğrenmeye zorlanıyorsunuz. Bu ikinci dil kendi seçiminiz de değil üstelik… E hadi başka bir dil öğreniyorsunuz ama bu sefer de aile büyüklerinizle iletişim kuramıyorsunuz çünkü onlar kendi dillerini konuşmaya devam ediyor. Yeni dile odaklandığınız için eskisini unutuyorsunuz ve böyle böyle önce anadiliniz sonra kimliğiniz yok oluyor, kısaca dilinizle birlikte kimliğiniz bir cinayete kurban gidiyor. Anadilinin engellenmesi en büyük insan hakkı ihlallerinden… Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi, 20. yüzyılın başından itibaren çok kimlikli, çok dilli, çok kültürlü bir mirasa sahip olan coğrafyamızda inşa edilen tekçi devlet anlayışı, Türkiye’yi Türkçe dışındaki diller için bir yasaklar ülkesine dönüştürdü. Kısacası, devletin egemen olduğu kamusal mekanlarda anadiller “bilinmeyen dil” olarak kayıtlara geçti: hastaneler, hapishaneler, mahkeme salonları, okul derslikleri, parlamento kürsüleri… Yaşanan "dilkırım" yüzünden ülkedeki birçok dil yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. UNESCO Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası'na göre, Türkiye'de 18 dil yok olmak üzere... Hemşince de bunlardan biri… “Hemşin Ermenicesi” olarak da bilinen Hemşince Karadeniz’in birçok bölgesinde hala konuşulsa da bu zor coğrafyada göze batmamak için günlük hayatın içinde ustaca gizlenmiş. Peki Hemşince bir dil mi yoksa lehçe mi? Kökeni nereye dayanıyor? İddia edildiği gibi Ermenice ile bir alakası var mı? Hemşinlilerin dile olan yaklaşımı nasıl? Bu soruların cevabını araştırmacı-yazar Mahir Özkan’la birlikte aradık. Bakalım bize neler anlatmış? Konuk: Mahir Özkan - Yazar