"YEZİD'DEN MEL'UN BİR TERES!" -OSMANLI MACHİAVELLİ'Yİ NE KADAR TANIYORDU?- скачать в хорошем качестве

"YEZİD'DEN MEL'UN BİR TERES!" -OSMANLI MACHİAVELLİ'Yİ NE KADAR TANIYORDU?-

#Machiavelli,#Makyavel,#Hükümdar,#Prince,#SahakEbru Araştırmalarım sırasında, geçen yıl Namık Kemal'in "Yezid’den mel’un bir terestir" dediği, Celal Nuri'nin "Bu ölümsüz adamı öldürmeliyiz!" diye çağrıda bulunduğu Machiavelli'nin 19. yüzyılda (1854-56) yapılmış bir yeni çevirisini keşfetmiştim ve bir yıldır üzerinde çalışıyordum. Bu söyleşide bu çevirinin öyküsünü Makyavelli'den söz eden genişçe bir kayıtlar derlemesi eşliğinde ele alacağım. Cumhuriyet dönemine değin, 17. ve 20. yüzyıl arasında Machiavelli'nin Osmanlı Türkçesiyle toplamda beş çevirisi olduğu biliniyordu: [I] 17. yüzyılda IV. Murad'ın Machiavelli'nin başyapıtını okuduğuna dair bir İtalyanca kayıt bulunmaktaysa da bu bilgiyi destekleyecek bir ikinci kayıt bulunamamıştır. [II] 18. yüzyılda, III. Mustafa'nın, Machiavelli'nin başyapıtını II. Friedrich'in ona yazdığı reddiye ile birlikte Türkçe'ye çevirdiği 18. yüzyıldaki kayıtlardan (1787) biliniyordu. Bu çevirinin yazma nüshası Topkapı Sarayı Kütüphanesi'ndedir ve üzerine bir doktora çalışması da yapılmıştır. [III] 19. yüzyılda Ermeni çevirmen Sahak Ebru'nun Machiavelli'nin yapıtını Türkçe'ye çevirdiği 1966'da yazılmış bir bilgi notuyla kayda girmişti, ancak 60 yıldır izine rastlayan olmamıştı. (Bizim hatırı sayılır bir bölümünü saptadığımız çeviri, Sahak Ebru'nun işbu çevirisidir.) [IV-V] 20. yüzyılda Machiavelli'nin yapıtının 1906'da Haydar Rıfat ve 1912-14'de Mehmed Şerif tarafından iki çevirisi yapıldı. 1912-14'te bir dergide, ilkinin yirmi altı bölümünden yalnızca on yedi bölümü yayımlanmış, geriye kalan dokuz bölümü savaş koşulları nedeniyle yayımlanamamıştı. Bu çevirinin tamamı bazı düzeltmelerle birlikte Cumhuriyet döneminde (1932) Latin harfleriyle yayımlanmıştır. Mehmed Şerif'in çevirisi ise çevirildikten dört-beş yıl sonra Mütareke döneminde (1919) yayımlanmıştır. 20. yüzyıldaki son iki çeviri dışında, iki çeviriden kimsenin haberinin olmadığı dikkate alınırsa, Osmanlı aydınları Machiavelli'den pek haberdarmış gibi görünmez. Oysa bu algı yanlıştır, çünkü 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra Machiavelli ders kitaplarına girmiş ve başyapıtının ülkeye girişi yasak olmasına karşın (1900), II. Abdülhamid döneminin gözde okullarından Mekteb-i Mülkiye ve Mekteb-i Hukuk'ta bu Floransalı düşünürün görüşleri "resmen" okutulmuştur. Kısacası, bu söyleşide, Uluslararası Hukuk'un (Hukuk-ı Düvel) ve Diplomasi Sanatı'nın (Fenn-i Mükaleme) en sıradışı kuramcısı sayılan Machiavelli'nin ve yapıtının Osmanlılar tarafından nasıl alımlandığını serimlemeye çalışacağız. Not: Söyleşileri sürdürebilmek için desteklerinizi bekliyoruz, lütfen kanalımıza "abone" ve "üye" olmayı unutmayınız! Katıl butonu için:    / @ducanecundiogluresmikanal   Düzenli dersler için: https://felsefedersleri.com