GÜNÜN TARİHİ: 12 Eylül | Generallerin Darbe Yaparak Yönetime El Koyması скачать в хорошем качестве

GÜNÜN TARİHİ: 12 Eylül | Generallerin Darbe Yaparak Yönetime El Koyması

12 Eylül 1980'deki darbe, Türkiye'nin siyasi hayatını derinden etkiledi. Darbeciler, devlet otoritesini yeniden tesis etmek amacıyla yönetime el koydu. 650 bin kişi gözaltına alındı, 299 kişi cezaevlerinde yaşamını yitirdi. Darbenin bilançosu, siyasi baskılar ve insan hakları ihlalleriyle doluydu. Öne Çıkanlar: 00:11 12 Eylül 1980 darbesi, Türk siyasi hayatını derinden etkileyen önemli bir olaydır. 02:10 12 Eylül darbesi, Türkiye'de büyük bir trajediye yol açtı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12 Eylül 1980 günü emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askerî darbe. Saat 24:00’e doğru Başbakan Demirel, Cumhurbaşkanı vekili İhsan Sabri Çağlayangil’i arayarak ‘Garip haberler alıyorum. Köşkte bir şey var mı?’ diye sorar. Çağlayangil, nöbetçi yaverini arar. Nöbetçi yaveri ‘Koruma polislerinin olduğu koğuşta bazı gariplikler olduğunu söyler.Bunun üzerine “Uyumayıp bekleyen Çağlayangil 04:00’te radyoyu açar ve okunan darbe bildirileriyle karşılaşır.” (Çağlayangil,1990:188) Türk siyasi hayatını 3. kez sarsan darbe bildirisi özetle şu şekildedir: Yüce Türk Milleti! Büyük Atatürk’ün bize emanet ettiği ülkesi ve milletiyle bir bütün olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti son yıllarda izlediğiniz gibi dış ve iç düşmanların tahrikiyle varlığına, rejimine ve bağımsızlığına yönelik fikri ve fiziki haince saldırılar içindedir. Devlet başlıca organlarıyla işlemez duruma getirilmiş, Anayasal kuruluşlar tezat veya suskunluğa bürünmüş, siyasi partiler kısır çekişmeler ve uzlaşmaz tutumlarıyla devleti kurtaracak birlik ve beraberliği sağlayamamışlar ve lüzumlu tedbirleri alamamışlardır. Aynı saatlerde CIA Şefi Paul Henze’ye ‘Senin çocuklar başardı’ şeklinde ulaştırılan haber, ABD Başkanı Carter’a ‘Damdaki Kemancı’ isimli tiyatro oyununu izlerken “Bizim çocuklar başardı” (Arcayürek,1989:149) şeklinde ulaştırılır. Sonradan Türkiye’ye gelen ABD Dışişleri Bakanı Haig, Evren’e “Geç bile kaldınız” der. Saat 04:00’ten sonra darbe iktidarının yansımaları başlar. “AP’li Nahit Menteşe’yi General Haydar Saltık arayarak devlete el koyduklarını, Başbakan Demirel’i Gelibolu’ya göndereceklerini söyler.” (Altuğ,1992:52)“Demirel’e bağlı MİT yine darbeyi gazetecilere haber vermiş, Başbakan’a vermemiştir.” (Birand.1999:179) 12 Eylül’ü can güvenliğinden endişeye düşürülmüş toplumun büyük çoğunluğu mutlulukla karşılamıştır.’13 Eylül günü duran kan, 11 Eylül günü niye dökülüyordu?’ sorusuna, Türkiye mutlaka bir cevap bulmalıdır. (Arcayürek,1990:209) Bu dönemde toplam 1.683 kişi fişlenmiş, 650 bin kişi gözaltına alınmış, 230 bin kişi yargılanmıştı.12 Eylül hapishanelerinde işkence ise ayyuka çıkmış bir vaziyetteydi. İşkence sonucu cezaevlerinde 299 kişi hayatını kaybetmişti. 12 Eylül Darbesinin bilançosu kelimenin tam manasıyla korkunçtu:12 Eylül darbecileri TBMM'yi kapattı, siyasi parti ve liderlerini susturdu. 650 bin kişiyi gözaltına aldı. 230 bin kişiyi yargıladı. 7 bin kişi için idam cezası istendi. 517 kişiye idam cezası verildi. Bunlardan 50'si asıldı. 388 bin kişiye pasaport verilmedi. 30 bin kişi işten atıldı. 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı. 30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti. 300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü. 171 kişinin "işkenceden öldüğü" belgelendi. 937 film "sakıncalı" bulunduğu için yasaklandı. 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu. 400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi. Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi. Gazeteler 300 gün yayın yapamadı. 13 büyük gazete için 303 dava açıldı. 39 ton gazete ve dergi imha edildi. Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi. 144 kişi kuşkulu bir şekilde öldü. 14 kişi açlık grevinde öldü. 16 kişi "kaçarken" vuruldu. 95 kişi "çatışmada" öldü. 73 kişiye "doğal ölüm raporu" verildi. 43 kişinin "intihar ettiği" bildirildi (ntv,2007) #maveratv