USUN EVRİMİ: SOLUMA KONUŞMA DÜŞÜNME (Akciğer-Yürek-Beyin) скачать в хорошем качестве

USUN EVRİMİ: SOLUMA KONUŞMA DÜŞÜNME (Akciğer-Yürek-Beyin)

1 Önce LOGOS (ὁ λόγος) vardı. LOGOS Tanrı'yla birlikteydi. LOGOS Tanrı'ydı. 2. LOGOS Tanrı'yla birlikteydi. 3. Her şey onun aracılığıyla varoldu. Var olan hiçbir şey onsuz olmadı. 4. Yaşam (ζωὴ) ondaydı. (Yuhanna İncili, 1-4) İncillerin belki de en çok bilinen, yinelenen ve fakat en az anlaşılan ayetlerinin başında sanırım bu pasaj gelir. Gelenek bu pasajda geçen anahtar terimi (logos) "söz" (kelam) ve "us" (akıl) olmak üzere iki şekilde anlar ve yorumlar: • Önce Söz Vardı. Söz Tanrı'yla birlikteydi. Söz Tanrı'ydı. • Önce Us Vardı. Us Tanrı'yla birlikteydi. Us Tanrı'ydı. Biz ise bu pasajı şöyle anlıyor ve yorumluyoruz: • Önce Soluk Vardı. Soluk Tanrı'yla birlikteydi. Soluk Tanrı'ydı. Soluk Tanrı'yla birlikteydi. Her şey Soluk aracılığıyla varoldu. Var olan hiçbir şey Soluk olmaksızın olmadı. [Çünkü] yaşam Soluk'taydı. (Soluk sözcüğü burada "Yaşam Soluğu" olarak anlaşılmalıdır.) Soluma veya soluk kronolojik olarak üç edimin temelinde yer alır: i. ses (üfleme), ii. söz (konuşma), iii. us (düşünme). İnsanın yaratılışına dair söylencelerin neredeyse tamamında iki temel aşama vardır: i. toprağı/çamuru biçimlendirme. ii. biçimlendirilmiş olan nesneyi soluk (ruh) üfleyerek canlandırma (yaşam verme). Bu iki aşama din dilinde "yaratma" (creation) olarak adlandırılır. Kur'an'da sıklıkla anılan "O bir şeyi yaratmayı dilediğinde ol der ve hemen oluverir" anlatımı, soluğun sese, sesin söze evrimleşmiş biçimini gösterir. Kutsal metinlere göre ikinci aşamada Tanrı daima "soluk üfleme" (neseme, nefes, nefha, ruḥ, psukhe, pneuma) ve "söz söyleme" aracılığıyla yaratır. Tıbbın ve felsefenin gelişimiyle bu aşama daha sonraları "us/uslama/uslamlama" kavramıyla özdeşleşecektir. Yaratılışın ilk aşamasına (toprağı/çamuru biçimlendirmeye) gelince, bu anlatımın ortaya çıkışında Neolitik devrimle birlikte görülmeye başlanan çömlek yapımınin etkisi çok açıktır. Nitekim bu etki Kutsal metinlerin sözcük dağarcığından açıkça izlenebilir. MÖ 3. binin başlarından itibaren kendisine tapınılan Mısır'ın "Çömlekçi Tanrı"sı Koç başlı Khnum da bu bağlamda hatırlanabilir. Aynı şekilde Hepaistos (bir başka söylencede Prometheus) gibi bir Zanaatkar Tanrı da Pandora'yı yaratırken onu kilden yoğurup biçimlendirmiştir (Theogonia, MÖ 7-8. yüzyıl). Erken çanak-çömlek teknolojisi Geç Neolitik/Erken Kalkolitik döneme (MÖ 4. binyıl), buna karşın Tanrı Khnum tarafından kullanılmış olan çömlek çarkının MÖ 5500'ler civarına tarihlendiği anımsanırsa, teolojik anlatımların oluşumunda bu teknolojik üretim sürecinin saklı olduğu pekala söylenebilir. Yontu sanatı Paleolitik çağa değin geri götürüldüğünden, yaratılış söylencelerine etkisi bakımından çömlek metaforunu beslemiş olmalıdır. Kısacası, ağzıyla ve burnuyla içine çektiği havayı yutak → gırtlak → soluk borusu (pharynx-larynx-trachea) aracılığıyla akciğerlerine gönderip aynı yolla dışarı çıkardığı, bu işlem sırasında göğsü (diaphragma) şişip inerken soluma edimini akciğerlerinin (pneumon) genişleyip daralmasıyla gerçekleştirdiği dikkate alınırsa, insanın çevresini gözlemlemeye ve anlamlandırmaya başladığı andan itibaren yaşamın temelinde soluma ediminin yer aldığını sezgisel olarak farketmesi ve yaşamının bir solukla başlayıp (doğum) bir solukla sonlandığı (ölüm) sonucuna varması herhalde çok uzun sürmemiş olmalıdır. Bu ilk farkındalık hiç kuşkusuz tümüyle sezgiseldi. Bu sezgi zamanla sözcüklere ve kavramlara evrilmiş ve böylelikle soluk ile yaşam-ölüm döngüsü arasında gözlemlenen eytişimsel ilişki Neolitik çağlara da taşınmıştı. Sizin anlayacağınız, önce soluk vardı, sonra ses, sonra söz, en son olarak da us. Organların sıralaması da şöyleydi: Duygu ve düşüncenin organı önce göğüs/akciğer/diyafram, sonra yürek, sonra beyin olarak kabul edildi. (Kur'an'da bu organik sıralamanın son evresi yer almamıştır.) Çömlek yapımından habersiz olan dindar bilinç, yapay zekadan veya nörofizyolojiden haberdar olsa n'olur, olmasa n'olur? Not: Söyleşileri sürdürebilmek için desteklerinizi bekliyoruz, lütfen kanalımıza "abone" ve "üye" olmayı unutmayınız! Katıl butonu için:    / @ducanecundiogluresmikanal   Düzenli dersler için: https://felsefedersleri.com