KALENDARIUM. 20.10.1655 r. скачать в хорошем качестве

KALENDARIUM. 20.10.1655 r.

20 października 1655 roku — dzień, który wstrząsnął Rzecząpospolitą Obojga Narodów i odcisnął głębokie piętno na dziejach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W Kiejdanach, na północy dzisiejszej Litwy, hetman wielki litewski książę Janusz Radziwiłł ogłosił zerwanie unii z Koroną Królestwa Polskiego i podpisał traktat ze Szwecją, uznając króla Karol X Gustaw za „wielkiego księcia litewskiego”. Wydarzenie to, znane jako układ kiejdański, miało miejsce w dramatycznym momencie historii. Trwał potop szwedzki — jedno z najtragiczniejszych w dziejach Rzeczypospolitej uderzeń militarnych, politycznych i gospodarczych. Po inwazji armii szwedzkiej w lipcu 1655 roku, kolejne miasta i twierdze Korony poddawały się bez walki. Siły szwedzkie wkroczyły również na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym samym czasie Litwa zmagała się z wyniszczającą wojną z Moskwą, która zajęła już Wilno w 1655 roku. Wobec presji dwóch potężnych przeciwników — Szwecji i Moskwy — część litewskich elit, na czele z Radziwiłłem, uznała, że dalsze trwanie w unii z Polską prowadzi do katastrofy. W Kiejdanach zawarto więc traktat, w którym Litwa miała pozostać formalnie odrębnym państwem, ale pod protekcją Szwecji. Układ zakładał zachowanie praw i przywilejów szlachty litewskiej, jej religii i ustroju, jednak w praktyce oznaczał podporządkowanie się Szwedom. Akt ten był odbierany jako zdrada — zarówno w Koronie, jak i przez znaczną część Litwinów. Unia lubelska z 1569 roku była jednym z filarów potęgi Rzeczypospolitej, a jej zerwanie uderzało w sam fundament wspólnego państwa. Radziwiłł, potomek jednego z najpotężniejszych rodów magnackich, twierdził, że jego decyzja wynika z troski o przetrwanie Litwy. Wielu współczesnych i późniejszych historyków uznało jednak ten krok za próbę budowy własnej niezależnej pozycji — a nawet quasi-monarchii radziwiłłowskiej. Szwedzi, mimo obietnic, nie respektowali w pełni warunków traktatu. Już kilka tygodni po podpisaniu układu zaczęli traktować Litwę jak zdobyte terytorium. Zamiast ochrony przyszła brutalna okupacja, kontrybucje i grabieże. W efekcie poparcie dla sojuszu szybko topniało. W 1656 roku wielu litewskich dowódców przeszło ponownie na stronę polską, a sam Radziwiłł zmarł w 1655 roku, niedługo po podpisaniu układu — w atmosferze klęski i potępienia. Zerwanie unii w Kiejdanach nie przyniosło Litwie bezpieczeństwa. Wręcz przeciwnie — pogłębiło chaos, osłabiło front obrony i ułatwiło Szwedom oraz Moskwie dalszą ekspansję. Choć akt kiejdański ostatecznie został unieważniony, wydarzenie to stało się symbolem rozdarcia Rzeczypospolitej w czasach kryzysu, a także dramatycznych wyborów politycznych i militarnych stojących przed elitami epoki. Dziś 370 lat później, tamten moment przypomina, jak kruche mogą być fundamenty nawet największych unii politycznych w obliczu wojen, presji i ambicji jednostek. Historia Kiejdan to nie tylko dzieje zdrady i politycznego kalkulu, ale też gorzka lekcja o konsekwencjach strategicznych decyzji w czasie zagrożenia egzystencjalnego. #Historia #DziejePolski #Litwa #UniaLubelska #PotopSzwedzki #JanuszRadziwiłł #KarolXGustaw #Kiejdany #Rzeczpospolita #XVIIwiek #Zdrada #WielkieKsięstwoLitewskie #Szwecja #Polska #TraktatKiejdański #HistoriaEuropy #WojnyPółnocne #HistorycznyDzień #20października1655 #PamięćHistoryczna