Perslerin Anadolu Hakimiyeti скачать в хорошем качестве

Perslerin Anadolu Hakimiyeti

Perslerin Anadolu Hakimiyeti, Mermnad sülalesinin sonuncu hükümdarı Lidya Kralı Kroisos ülkesindeki altın madenlerinden kaynaklanan zenginliği ve cömertliği ile büyük ün kazanmıştı. Babasının Medlerle yaptığı anlaşmaya sadık kalan Kroisos, doğuda komşu olarak Medleri tanıyordu. Tam bu esnada Perslerin yükselişiyle Önasya’da siyasi dengeler bozularak birtakım karışıklıklar ortaya çıkmıştır. Lidyalıların Batı Anadolu’daki en büyük şehri Sardeis Kyros’un iktidara geldiği MÖ 6. Yy ortalarında Lidya Krallığının başkenti idi. Gyges’ten Kroisos’a Mermnad Hanedanı küçük bir kasabayı büyük bir metropole çevirdi. Sikkeyi de icat ederek Eskiçağ ekonomik düzenini değiştirmişlerdi. MÖ 547 yılında Kroisos çoğunu ücretli askerlerin oluşturduğu ordusuyla Kızılırmak’ı aşarak Medlere ait Pteria kalesi ve yöresini yağmalayıp halkını köleleştirdi. Pers kralı Büyük Kyros da bu sırada ordusuyla Kilikya üzerinden Kızılırmak yayı içine ulaşmıştı. Kızılırmak yakınında karşı karşıya gelen Pers ve Lidya orduları arasındaki savaş üç ay sürdü ve bir sonuç alınamadı. Herodot’tan bu savaşla ilgili bilgiler edinilmektedir. Herodot’a göre Kyros komutanı Harpagos’un önerisiyle Pers askerlerini develere bindirmiş ve atların develerden ürkerek kaçmasını sağlamıştır. Savaştan kesin bir sonuç alınamayıp kış başlayınca, Kroisos eskiçağın savaş geleneği gereğince kışı geçirmek için Sardes’e döndü ve gelecek yıl yeniden toplamak üzere ücretli ordusunu terhis etti. Ancak Kyros onu gizlice izleyerek Lidya’nın başkenti Sardes yakınlarına kadar gelmişti. Lydialılar, Sardes’in doğusunda bir ovada Persleri durdurmaya çalışsalar da başarılı olamamışlardır. 14 günlük bir kuşatmanın ardından kent ele geçirilmiş ve Lidya Krallığı tarih sahnesinden silinmiştir. Böylece Anadolu’da yaklaşık 200 yıl sürecek olan Pers egemenliği başlamıştır. Persler, işgal ettikleri bölgelerin etnik çeşitliliği ile karşılaşarak, birbirinden farklı halkları kendi yönetim sistemleri içine dahil etmişlerdir. Herodot ve Pers vergi listelerinde adı geçen Anadolu halkları; Yunanlar, Paphlagonialılar, Bithynialılar, Kappadokialılar, Phrygler, Mysialılar, Lydialılar, Karialılar, Pisidialılar ve Kilikialılar’dır. Perslerle ilgili en önemli antik kaynağımızı Herodot’un “Historia” adlı eseri oluşturmaktadır. Romalı ünlü hatip Cicero’nun “tarihin babası” olarak adlandırdığı Herodot, Karia’daki Halikarnassos kentinde doğmuştur. Çocukluğu Pers-Yunan Savaşları içinde geçen Herodot, daha sonra Samos’a göç etmiş bir süre de Atina ve Güney İtalya’daki Thurioi kentlerinde yaşamıştır. Trakya, Anadolu ve Önasya’yı dolaşmıştır. Herodot Tarihi olarak bilinen eseri “historia”yı Hellenler ve barbarların yaptıkları işler unutulmasın ve Yunanlarla Perslerin savaş nedenleri bilinsin diye yazdığını belirtmiştir. Hellenistik Dönem’de 9 bölüme ayrılan kitap, Kroisos’un Lydia Krallığı tahtına çıkışıyla başlar, Mısır’a ait bilgiler verildikten sonra, Perslerin yönetim biçimine geçilir. Ionia Ayaklanması ve Pers-Yunan Savaşları da ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Herodot MÖ 5. Yüzyıldaki Pers, Yunan ve Anadolu tarihi ve coğrafyası hakkında bilgiler sağladığı için çok önemli bir kaynaktır. Persler, Lydia Krallığı’nı yıktıktan sonra Lydia’nın egemenliği altındaki Batı Anadolu’daki bölgeleri Sardes’ten yönetmeyi sürdürmüşlerdir. Kentin akropolisi ve aşağı şehir onarılarak kullanılmaya devam edildi. Persler merkezle olan iletişimde Aramice dilini kullansalar da halk Yunanca ve Lydce konuşmaya devam etmiştir. Batı Anadolu’daki Ionia ve Aiolis kentleri Sardes’te bulunan Pers kralı Kyros’a elçiler göndererek Lydia Kralına bağlı oldukları koşullarla kendisine bağlanacaklarını bildirirler. Bu isteği reddeden Kyros sadece Miletos kenti ile anlaşma yapmıştır. Lidya Satraplığı, Persler’in en önemli satraplıklarından biri haline gelmiş olsa da Büyük Kral’a başkaldırmaya da eğilimli idi. Kyros, tutsağı Kroisos ile birlikte Ekbatana’ya dönerken, Lydia topraklarını yönetmesi için Tabalos isimli bir Persi atamıştı. Kroisos’un hazinesi ise Pakytas isimli Lydialı yerel bir memura teslim edilmişti. Pakytas hazineyi İran’a götürmek yerine hazinedeki servetle birlikte kaçıp ayaklanma başlatmıştı. Perslerin tepkisi hızlı ve sert olmuş, Kyros generali Mazares’i göndermiştir. Mazares Pakytas’ı Khios’ta yakalamış, Priene kentini yakıp yıkarak halkını köle olarak satmıştır. Pers satrap ve komutanları Ionia ve Aiolis kentlerini çeşitli mücadeleler sonucunda egemenlik altına almışlardır. Mazares’ten sonra başa geçen Pers komutanı Harpagos, Phokaia kentini kuşatmış ve onlardan sur duvarlarının bir kısmını yıkmaları ve bir binayı Pers Büyük Kralı için tahsis etmeleri halinde zarar verilmeyeceğini bildirmişti. Phokaialılar bunu düşünmek için zaman istediler ve bu esnada köle olarak yaşamaktansa kendilerine başka bir yurt bulmaya karar verdiler; gemilere atlayıp Khios’a doğru yelken açtılar.Persler boş bir kente girdiler. Perslerin Anadolu Hakimiyeti hakkında sizler için detaylı bir içerik hazırladım. İyi seyirler dilerim.