ΝΟΣΟΣ CROHN & ΕΛΚΩΔΗΣ ΚΟΛΙΤΙΔΑ, ΔΡ. ΑΛΕΞΙΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΔΗΣ ΕΠΕΒΜΑΤΙΚΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ / ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ скачать в хорошем качестве

ΝΟΣΟΣ CROHN & ΕΛΚΩΔΗΣ ΚΟΛΙΤΙΔΑ, ΔΡ. ΑΛΕΞΙΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΔΗΣ ΕΠΕΒΜΑΤΙΚΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ / ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

Η Νόσος του Crohn και η Ελκώδης Κολίτιδα: Μια Επισκόπηση των Φλεγμονωδών Νόσων του Εντέρου Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (Ιnflammatory Bowel Disease - IBD) περιλαμβάνουν δύο κυρίαρχες κλινικές οντότητες: τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα. Πρόκειται για χρόνιες, αυτοάνοσες παθήσεις του πεπτικού συστήματος, που χαρακτηρίζονται από περιόδους έξαρσης και ύφεσης και επιδρούν σημαντικά στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Παρότι οι δύο παθήσεις παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά, διαφέρουν στην παθογένεια, τη γεωγραφία των βλαβών, τις κλινικές εκδηλώσεις και τη θεραπευτική προσέγγιση. Παθογένεια Η ακριβής αιτιολογία των IBD παραμένει άγνωστη, ωστόσο θεωρείται ότι οφείλονται σε έναν συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών, ανοσολογικών και μικροβιακών παραγόντων. Γενετικοί παράγοντες: Έχουν εντοπιστεί πολυάριθμα γονίδια που σχετίζονται με προδιάθεση, όπως το NOD2, ιδιαίτερα στη νόσο του Crohn. Το οικογενειακό ιστορικό αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης. Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Το κάπνισμα σχετίζεται αρνητικά με την ελκώδη κολίτιδα, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο και τη σοβαρότητα της νόσου του Crohn. Επίσης, παράγοντες όπως η διατροφή, η λήψη αντιβιοτικών στην παιδική ηλικία και η έλλειψη θηλασμού έχουν ενοχοποιηθεί. Ανοσολογικοί παράγοντες: Πρόκειται για αυτοάνοσες νόσους, κατά τις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο εντερικό επιθήλιο. Υπάρχει διαταραχή στη ρύθμιση της φλεγμονής, με υπερπαραγωγή κυτταροκινών και μεταναστευτικών κυττάρων. Μικροβίωμα: Η αλλοίωση της σύστασης της εντερικής μικροχλωρίδας (δυσβίωση) φαίνεται να διαδραματίζει ρόλο τόσο στην έναρξη όσο και στην εξέλιξη της νόσου. Νόσος του Crohn Η νόσος του Crohn μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα, από το στόμα μέχρι τον πρωκτό, με συχνότερη εντόπιση τον τελικό ειλεό και το παχύ έντερο. Χαρακτηρίζεται από διατμηματική προσβολή (skip lesions), δηλαδή φυσιολογικά τμήματα μεταξύ φλεγμονωδών περιοχών, και από διατοιχωματική φλεγμονή, που διαπερνά όλο το τοίχωμα του εντέρου. Κλινικά χαρακτηριστικά: Κοιλιακό άλγος, κυρίως δεξιά κάτω Χρόνια διάρροια (μπορεί να είναι αιματηρή ή μη) Απώλεια βάρους Πυρετός Περιπρωκτικές βλάβες (συρίγγια, αποστήματα) Συστηματικές εκδηλώσεις όπως αρθρίτιδα, δερματίτιδες (π.χ. ερυθέμα nodosum), ηπατοχολικές διαταραχές Ελκώδης Κολίτιδα Η ελκώδης κολίτιδα αφορά μόνο το παχύ έντερο, αρχίζοντας πάντοτε από το ορθό και επεκτεινόμενη κατά συνέχεια προς τα άνω (ορθοσιγμοειδές, κατιόν κόλον κ.λπ.). Η φλεγμονή είναι επιπολής, δηλαδή περιορίζεται στον βλεννογόνο και τον υποβλεννογόνιο χιτώνα. Κλινικά χαρακτηριστικά: Αιματηρή διάρροια Τεινεσμός (επείγουσα ανάγκη αφόδευσης) Πόνος στην κάτω κοιλία, ιδιαίτερα αριστερά Συστηματικά συμπτώματα σε βαριές περιπτώσεις: πυρετός, κόπωση, απώλεια βάρους Αναιμία λόγω χρόνιας αιμορραγίας Διάγνωση Η διάγνωση των IBD βασίζεται σε ένα συνδυασμό κλινικών, εργαστηριακών, απεικονιστικών και ιστολογικών ευρημάτων. Εξετάσεις: Αιματολογικές: Αναιμία, αυξημένοι δείκτες φλεγμονής (CRP, ΤΚΕ), υπόλευκωμα. Κοπρανολογικές: Calprotectin και λακτοφερίνη ως δείκτες εντερικής φλεγμονής. Κολονοσκόπηση με λήψη βιοψιών: Επιτρέπει την απεικόνιση των βλαβών και τη διαφοροδιάγνωση. Απεικόνιση: Μαγνητική εντερογραφία και αξονική τομογραφία βοηθούν στην απεικόνιση εξωεντερικών επιπλοκών (αποστήματα, συρίγγια). Διαφορική διάγνωση: Εξαιρούνται λοιμώξεις, ισχαιμική ή ακτινική κολίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου κ.ά. Επιπλοκές Η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές: Στένωση ή απόφραξη (ιδίως στη νόσο του Crohn) Συρίγγια και αποστήματα Τοξικό μεγάκολο (στην ελκώδη κολίτιδα) Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου παχέος εντέρου μετά από πολυετή νόσο Συστηματικές επιπλοκές: αρθροπάθειες, οφθαλμίτιδα, δερματικά εξανθήματα Θεραπεία Η θεραπευτική αντιμετώπιση στοχεύει στην επίτευξη και διατήρηση της ύφεσης, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην αποτροπή επιπλοκών. Φαρμακευτική αγωγή: Αμινοσαλυκιλικά (5-ASA): Αποτελούν πρώτης γραμμής θεραπεία για την ελκώδη κολίτιδα. Κορτικοστεροειδή: Χρησιμοποιούνται για την επίτευξη ύφεσης, όχι για μακροχρόνια χρήση λόγω παρενεργειών. Ανοσοκατασταλτικά: Αζαθειοπρίνη, μεθοτρεξάτη. Βιολογικοί παράγοντες: Anti-TNF (infliximab, adalimumab), anti-integrin (vedolizumab), IL-12/23 αναστολείς (ustekinumab). Νέα μόρια: JAK αναστολείς όπως το tofacitinib. Χειρουργική αντιμετώπιση: Νόσος του Crohn: Απαραίτητη σε επιπλοκές όπως αποστήματα, συρίγγια ή απόφραξη. Δεν προσφέρει οριστική θεραπεία λόγω της πιθανότητας υποτροπής. Ελκώδης κολίτιδα: Σε περίπτωση αποτυχίας φαρμακευτικής αγωγής ή εμφάνισης καρκίνου, μπορεί να γίνει κολεκτομή με ιατρική ίαση της νόσου.