TO'QIMALAR - ODAM VA UNING SALOMATLIGI | ТЎҚИМAЛAР - ОДAМ ВA УНИНГ СAЛОМAТЛИГИ. скачать в хорошем качестве

TO'QIMALAR - ODAM VA UNING SALOMATLIGI | ТЎҚИМAЛAР - ОДAМ ВA УНИНГ СAЛОМAТЛИГИ.

TO'QIMALAR - ODAM VA UNING SALOMATLIGI | ТЎҚИМAЛAР - ОДAМ ВA УНИНГ СAЛОМAТЛИГИ. KANALIMIZGA OBUNA BO'LING:    / @biologuz   Yangi bo‘lsangiz kanalimizga obuna bo‘lishni unutmang! 👍Layk tugmasini bosishni unutmang ! 🔥Ajoyib kommentlaringizni qoldiring... Kuningiz xayrli o‘tsin! Hurmat ila BIOLOGUZ ►ТЕЛЕГРАМ КАНАЛИМИЗ: https://t.me/uzbiolog ►ИНСТAГРAМ СAҲИФAМИЗ:   / uzbiolog   ►Хамкор Каналларимиз: https://bit.ly/32ibaXL - Android Apk Ilovalar Sayti. #toqimalar #uzbiolog #biologuz #toqimalarhaqida #odamtoqimasi #muskultoqimasi #yurakmuskullari To`qimalar. Organizmda tuzilishi, kelib chiqishi va bajaradigan funksiyasiga ko’ra o’xshash bo’lgan hujayralar va hujayralar oralig’i moddalari birgalikda to`qimalarni hosil qiladi. Odam organizmida ham hayvonlardagi singari biriktiruvchi, muskul va nerv to’qimalari mavjud (5-rasm). Epiteliy to'qimasi terining sirtqi qavatini hosil qiladi. Hazm qilish, nafas olish, ayirish organlari naylari devorining ichki yuzasini qoplab turadi. Epiteliy organlarni har xil ta'sirdan himoya qiladi, hazm suyuqligi ishlab chiqaradi. Epiteliy hujayralari tez yemirilishi sababli doimo yangilanib turadi. Biriktiruvchi to’qima har xil hujayralardan iborat. Hujayralar oralig’i moddasining holatiga ko’ra suyuq (qon, limfa), qattiq (suyak, tog`ay), tig’iz tolali (chin teri tomirlari devori, paylar), g’ovak tolali (teriosti yog’ kletchatkasi, yurak xaltasi) bo’ladi. Biriktiruvchi to’qima organlarni o’zaro bog’lash (qon, limfa, paylar), himoya qilish (qon, suyak, tog`ay), oziq moddalar va kislorodni tashish (qon) funksiyasini bajaradi. 5-rasm. To`qimalar: 1— tog’ay, 2- suyak. 3 — yog', 4 — tig`iz, 5 — qon, 6- ko`p qavatli yassi teri epiteliysi, 7 — bir qavatli yassi epiteliy, 8- silliq muskul, 9- ko`ndalang-targ’il yurak muskullari, 100 — ko'ndalang-targil skelet muskullari, 11— nerv to’qimasi Muskul to’qimasi shakli o’zgargan hujayralar muskul tolalaridan iborat. Muskul to'qimasi skelet va bir qancha ichki organlar bilan bog’liq. Muskul tolalarining qisqarishi tufayli organlar harakatlanib, ish bajaradi. Nerv to’qimasi nerv hujayralari (neyronlar) va oraliq hujayralar (neyrogliya) dan iborat. Neyrogliya — yulduzsimon ko'p o'simtali mayda hujayralardan iborat. Nery to'qimasi organlarni o’zaro boglab, ular funksiyasini boshqarib turadi. Toʻqima — kelib chiqishi, tuzilishi va funksiyasiga koʻra oʻxshash hujayralar sistemasi. Odam va hayvonlar toʻqimasi epiteliy, biriktiruvchi, muskul va nerv toʻqimalariga boʻlinadi. Epiteliy toʻqimasi odam va hayvonlar tanasini qoplab turadi, ichki organlarda parda hosil qiladi, himoya funksiyasini; uning hosilalari, masalan, jigar va meʼda osti bezining serektor epiteliysi sekretor funksiyasini bajaradi. Xususiy biriktiruvchi toʻqima va uning xreilalari (qarang Krn, Limfa, Togʻay, Suyak) himoya, tayanch va trofik funksiyani bajaradi. Mezenximadan rivojlanadi. Muskul toʻqimasi qisqarish xususiyatiga ega. Shu tufayli organizm fazoda harakat qiladi va uning organlarida qisqarish harakati sodir boʻladi; silliq muskul toʻqimasi mezenximadan, koʻndalangtargʻil muskul toʻqimasi mezodermadan rivojlanadi. Nerv toʻqimasi ektodermadan hosil boʻlib, organizmning hayot faoliyatini boshqaradi, tashqi muhitdan signallar qabul qiladi va organizmning javob reaksiyasini belgilab beradi. Toʻqimaning xosil boʻlishi (gistogenez) embrionning rivojlanishi jarayonida dastlabki hujayraning ixtisoslashuvi bilan bogʻliq. Koʻpincha gistogenez voyaga yetgan organizmda ham sodir boʻladi. Toʻqimaning regeneratsiyalash, baʼzan oʻsishini taʼminlaydi. Har bir organizmning oʻziga xos funksiyasi, odatda, bitta toʻqima yoki bir qancha ixtisoslashgan hujayralar bilan bogʻliq. Barcha organlarda bir necha xil toʻqima boʻladi. Ular birgalikda organizm funksiyasini boshqarib turadi. Funksional jihatdan nerv va muskul toʻqimasi, ayniqsa, chambarchas bogʻlangan. Tuban koʻp hujayralilarda toʻqima kuchli ixtisoslashmagan. Bir xil tipdagi toʻqimaning tuzilishi organizmning har xil qismida va turli darajada tuzilgan organizmlarda bir xilda boʻlmaydi. T. evolyutsiya davomida hujayralarning funksional ixtisoslashuvi natijasida hosil boʻlgan. Oʻsimliklarda toʻqima bir xil hujayralardan iborat boʻlsa — oddiy (mas., kollenxima), har xil hujayralardan iborat boʻlsa — murakkab toʻqima deyiladi. Oʻsimlikning hayoti davomida oʻsishini taʼminlovchi toʻqima meristema bilan bogʻliq. Ildiz va poyaning uchki qismidagi toʻqima birlamchi meristema deyiladi. Poya va ildiz diametrining oʻsishi ikkilamchi meristema — kambiy va fellogen bilan bogʻliq. Odatda, oʻsimliklarda 3 xil: qoplovchi, oʻtkazuvchi va asosiy toʻqima sistemasi ajratiladi. Qoplovchi sistema birlamchi toʻqima (epiderma, epiblema, yaʼni rizoderma, ekzo,derma)dan hamda himoya va soʻrish funksiyasini bajaradigan havo, baʼzan, tuproq (ildizlar) va ikkilamchi toʻqima (himoya funksiyasini bajaradigan) peridermadan iborat boʻlishi mumkin.