Kapitał społeczny sołtysów i sołtysek we współczesnych środowiskach wiejskich [cz.1] -Ilona Matysiak скачать в хорошем качестве

Kapitał społeczny sołtysów i sołtysek we współczesnych środowiskach wiejskich [cz.1] -Ilona Matysiak

Wykład dr Ilony Matysiak zorganizowany został przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. Warszawa, 8 kwietnia 2013 r. [58 min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/kapi... W jakich warunkach dziś funkcjonują sołtysi i sołtyski, jaki jest ich potencjał? Ile kobiet sprawuje urząd sołtysa? Czym jest kapitał społeczny oraz jakie są jego źródła? Wykład jest podsumowaniem pracy doktorskiej dr Ilony Matysiak z Instytutu Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Sprawowanie funkcji sołtysa ma wielowiekowe tradycje. Już średniowieczne wsie zakładane na prawie niemieckim posiadały urząd „wiejskich sędziów”. W czasie zaborów funkcja sołtysa przetrwała z różnym zakresem uprawnień, w okresie międzywojnia zaś rola tego urzędu była bardzo ważna. Zadbano wtedy, by samorząd wiejski był „dłuższym ramieniem” samorządu lokalnego. Przedwojenne sołectwa, (czyli wtedy gromady) mogły posiadać własne mienie i czerpać z jego wykorzystania dochody. W okresie PRL, chociaż funkcje sołectw drastycznie ograniczono, to funkcja sołtysa zachowała ciągłość. W tym okresie także (często pod egidą sołtysów), w czynie społecznym powstało wiele inicjatyw. Dzisiaj w Polsce istnieje 40 540 sołectw jako jednostek pomocniczych gmin. Ramy ich funkcjonowania wyznaczają ustawa o samorządzie gminnym, przyjęta w 2011 roku ustawa o funduszu sołeckim, a także akty prawa miejscowego (czyli statuty sołectw i gmin). Sołtys stanowi organ wykonawczy sołectwa jako jednostki pomocniczej gmin. Organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, a doradczo-wspierającym – rada sołecka. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie mówią wyraźnie kim jest sołtys i jakie funkcje powinien spełniać, jakie są jego obowiązki. Gminy same decydują jakie prawa i obowiązki przekazują sołectwom, jednak często takie ustalenia „szwankują”: statuty sołectw są w wielu przypadkach zbyt ogólne i niedopracowane. To, kim sołtys jest i czym się zajmuje zależy od tradycji, osobowości i aspiracji. Istnieje całe spektrum ról, które przyjmują sołtysi: od „inkasentów” po autentycznych liderów, którzy mobilizują mieszkańców do wspólnego działania. W ujęciu historycznym zaangażowanie w instytucje samorządu wiejskiego stanowiło domenę mężczyzn. Reprezentowanie interesów rodziny i gospodarstwa w lokalnym życiu publicznym było tradycyjną rolą mężczyzny. Pomimo uzyskania praw wyborczych w 1918 roku, aktywność kobiet w samorządzie wiejskim bądź gminnym należała do rzadkości, zarówno w dwudziestoleciu międzywojennym jak i pierwszych dekadach po wojnie. Sytuacja zaczęła zmieniać się w pierwszej połowie XX wieku i, jak określa dr Ilona Matysiak, rozpoczął się wtedy proces „demaskulinizacji” urzędu sołtysa: W 1951 roku za zebraniu wiejskim zostałam większością głosów wybrana sołtysem. (…) W sąsiednich wioskach wszędzie się z naszych ludzi śmiali, bo gdzież to sołtys w spódnicy, ale ja sobie nic z tego nie robiłam. Potem na różnych zebraniach często musiałam wstawać, bo zebrani chcieli widzieć, jaki to ten, a raczej ta sołtys – wspomina jedna z pierwszych podkarpackich sołtysek. W 1958 roku w Polsce działał zaledwie 1% sołtysek, w 1967 roku – już 2,8%. W 2009 roku odsetek ten wynosi 30,2%, a w 2011 roku – 34,7%. Szczególnie wysoki wzrost odsetka kobiet-sołtysów nastąpił w ostatnich 2 lub 3 kadencjach. Wśród czynników warunkujących częstsze obejmowanie funkcji sołtysa przez kobiety można wskazać spadek prestiżu i znaczenia funkcji sołtysa, wzrost kompetencji społecznych i kulturowych kobiet wiejskich (które często są obecnie lepiej wykształcone niż mężczyźni) i zmieniające się role społeczne kobiet i mężczyzn w polskim społeczeństwie. Interesujące są także statystyki dotyczące rozkładu przestrzennego sołtysek. W 2011 roku najwięcej kobiet piastuje funkcję sołtysa w województwach: lubuskim (41,4%), zachodniopomorskim (46,8%), dolnośląskim (42,2%), opolskim (40,7%), warmińsko-mazurskim (39,9%). Najmniej sołtysek jest w województwach: małopolskim (30,2%), lubelskim (33,5%), podkarpackim (19,7%), podlaskim (24,0), wielkopolskim (29,6%). Sytuację taką tłumaczy stopień zasiedziałości mieszkańców w społecznościach lokalnych: społeczności postmigracyjne są bardziej otwarte na społeczne innowacje. Znajdź nas:    / wszechnicafww     / wszechnicafww1   https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---h... https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #irwir #sołtys