3 ROBOT YASASI ve ROBOT KANUNLARI скачать в хорошем качестве

3 ROBOT YASASI ve ROBOT KANUNLARI

Bilkimkurgunun efendisi hayatı boyunca 500’den fazla kitap kaleme almış, üretken bir yazardır, yazarlığının yanısıra Boston Üniversitesi’nde biyokimya profesörlüğü yapmış bir bilim insanıdır. Öyküleri, sanki ağız birliği yapmışçasına dergi ve yayınevi editörleri tarafından hep aynı bahanelerle geri çevrilmiştir: “Aşırı gerçekçi… Aksiyon yok… Sıra dışı… Sıkıcı… İlgi uyandırıcı değil…” gibi Aslında editörler de kendilerince haklıydı. Çünkü kaleme aldığı öyküler yerleşik kurgusal modellere uymuyor, ana akım bilimkurgu anlayışına hitap etmiyordu. Yazınının geneline hâkim olan bu aykırılık, bilhassa bilimsel ve toplumsal kurgulamalarında bariz şekilde kendini hissettiriyordu. Çağdaşlarının yapıtlarında savaşlar, çatışmalar eksik olmuyor, uzaylı istilaları bitmek bilmiyor, canavar robotların sonu gelmiyor, gözü dönmüş bilim insanlarının ardı arkası kesilmiyordu. Erken dönem Amerikan bilimkurgusunun karakteristik bir özelliğine dönüşen bu anlatı, zaman içinde kendi yazınsal hegemonyasını da pekiştirip güçlendirmişti. Kendini böylesi bir garabetin içinde bulan Asimov ise, dönemin çürük zemini üzerinde yükselen bilimkurgu yazınına güçlü bir balyoz darbesi indireceğinden bihaber öykülerini karamakla meşguldü. “Düşüncem iki yönlü: İlk olarak robotları kendi yaratıcılarını yok edecek canavarlar olarak görmüyorum. Çünkü robotları yapan insanların, kendi güvenliklerini sağlayacak vasıtaları da yine robotların içine koyabilecek kadar bilgi ve yetenek sahibi olacaklarını düşünüyorum. İkinci olarak robotların ya da genel anlamda makinelerin, bizlerin yerine geçebilecek kadar zekâya sahip oldukları anda bunu yapmaları gerektiği fikrindeyim.” Diyerek robot korkusu hakkındaki düşüncelerini aktarmıştır Isaac Asimov İlk kez 1942 yılında yayımlanan, daha sonra Ben Robot adlı kitabın da bir bölümünü oluşturan Durağan Döngü adlı kısa öyküsünde Asimov, “Robotbilimin Üç Yasası”nı ortaya atar. Sonraları bu yasaları, yazdığı tüm robot külliyatının temeli olarak kabul ettiğini ifade eder. 1 – Robotlar, insanlara zarar veremez ya da eylemsiz kalarak onların zarar gelmesine göz yumamaz. 2 – Robotlar, Birinci Kanun’la çakışmadığı sürece insanlar tarafından verilen emirlere itaat etmek zorundadır. 3 -Robotlar, Birinci ya da İkinci Kanun’la çakışmadığı sürece kendi varlıklarını korumak zorundadır. Bu yasaları temel alarak yazdığı tüm öykülerinde Asimov, yasaların amacını, sırasının önemini ve eksikliklerinden ya da yazılış şekillerinden ortaya çıkan çatışmaları kaleme alır. Bilimkurgu tarihine kazınmış bu yasalar, bir çok yazar tarafından benimsenir ve robotlar üzerine yazılan öykülerin, romanların, filmlerin temel meselesini oluşturmaya başlar. Üç Robot Yasası söz konusu olduğunda tartışılması gereken iki büyük soru vardır: “Yasaların sırası bu olmasaydı ne olurdu?” ve “Bu yasalar yeterli midir? Üç Robot Yasasının Sıralaması Birinci yasanın “Robotlar, insanlar tarafından verilen emirlere itaat etmek zorundadır,” olduğunu ve insanlığın varlığını ya da robotun kendi varlığını korumasının bu yasa ile çakışmadığı sürece devreye gireceğini varsayalım. Robotlar artık onlara sahip olanların elinde birer asker ya da silah haline gelecektir. Bu da Elon Musk’ın her fırsatta dile getirdiği gibi robotların (Yapay Zeka’nın) denetlenmesinin gerekliliğine dair endişeleri haklı kılacaktır. Robotlar insanların yaptığı pek çok işi kolayca yapabilecek birer araç olarak düşünülebilecek olsa bile, tarihin bize gösterdiği bir gerçek var ki o da robotların birileri tarafından başka birilerine karşı silah olarak da kullanılmak isteneceğidir. Asimov’un emirlere uymayı birinci kural olarak yerleştirmemiş olmasındaki en büyük etmen belki de budur. “Robotlar, kendi varlıklarını korumak zorundadır,” ifadesinin birinci yasa olduğu durum ise, Musk’ın asıl vurgu yaptığı, robotların insanlardan üstün varlıklar haline dönüşmesinin önünü açacaktır. Klişe haline gelmiş olsa da en gerçek tespitlerden biri olan, “insanlar Dünya’nın hastalığıdır,” sözü robotların bir numaralı mottosu haline gelebilecektir. Bu durumda robotlar dünyanın ve kendilerinin iyiliği için insanların yok edilmesinin en iyi seçenek olduğuna karar verebilir. Bu durumda eğer ikinci yasa “Robotlar, Birinci Kanun’la çakışmadığı sürece insanlar tarafından verilen emirlere itaat etmek zorundadır,” olursa insanlara zarar vermeme yasası en geri plandaki yasa olacağı için insanlığın katli muhakkak ki gerçek olacaktır. Ancak ikinci yasa “Robotlar, Birinci Kanun’la çakışmadığı sürece insanlara zarar veremez ya da eylemsiz kalarak onlara zarar gelmesine göz yumamaz.” olur ise robotlar insanlığı yok etmeye meyilli olsalar bile, zarar vermeme yasası devreye girdiği noktada insanlık belki yok edilmeyecek ama köleleştirilebilecektir. Birinci yasayı orijinal halinden değiştirmeksizin ikinci ve üçüncü yasanın yerleri değiştirilir ise robotların kendi varlıklarını devam ettirmesi, emirlere uymaktan daha önemli bir yasa haline gelecektir.