कुलदैवत दर्शन🙏 | दख्खनचा राजा जोतिबा | करवीर निवासिनी श्री अंबाबाई (महालक्ष्मी) скачать в хорошем качестве

कुलदैवत दर्शन🙏 | दख्खनचा राजा जोतिबा | करवीर निवासिनी श्री अंबाबाई (महालक्ष्मी)

कोल्हापूरची अंबाबाई (महालक्ष्मी) आणि दख्खनचा राजा जोतिबा यांचा इतिहास धार्मिक, पौराणिक आणि ऐतिहासिकदृष्ट्या अत्यंत समृद्ध आहे. खाली या दोन्ही दैवतांचा इतिहास मराठीत दिला आहे: १. करवीर निवासिनी श्री अंबाबाई (महालक्ष्मी) कोल्हापूरची अंबाबाई हे महाराष्ट्रातील साडेतीन शक्तीपीठांपैकी एक प्रमुख पूर्ण पीठ मानले जाते. • पौराणिक कथा: पुराणांनुसार, 'कोल्लासुर' नावाच्या राक्षसाने या परिसरात खूप धुमाकूळ घातला होता. त्याचा वध करण्यासाठी देवी महालक्ष्मीने अवतार घेतला. घनघोर युद्धानंतर देवीने त्याचा वध केला, परंतु मरण्यापूर्वी कोल्लासुराने देवीकडे वर मागितला की या प्रदेशाला त्याचे नाव (कोल्हापूर) मिळावे. म्हणून या शहराला 'कोल्हापूर' आणि या क्षेत्राला 'करवीर क्षेत्र' म्हटले जाते. • इतिहास आणि बांधकाम: मंदिराचे बांधकाम साधारणतः ७ व्या शतकात चालुक्य राजा कर्णदेव याच्या काळात सुरू झाल्याचे मानले जाते. पुढे ९ व्या शतकात शिलाहार राजांनी आणि त्यानंतर यादवांनी या मंदिराचा विस्तार केला. मंदिराची शैली 'हेमाडपंती' आहे. • मूर्तीचे वैशिष्ट्य: अंबाबाईची मूर्ती ही मौल्यवान रत्नापासून (मौल्यवान पाषाण) बनलेली असून ती स्वयंभू मानली जाते. देवीच्या डोक्यावर मातुलिंग (महाळुंग), हातात गदा, ढाल आणि पानपात्र आहे. २. दख्खनचा राजा जोतिबा जोतिबा हे कोल्हापूरच्या उत्तर-पश्चिमेस १८ किमी अंतरावर असलेल्या वाडी रत्नागिरी डोंगरावर वसलेले दैवत आहे. • पौराणिक स्वरूप: जोतिबा हे ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश (त्रिमूर्ती) यांचा एकत्रित अवतार मानले जातात. त्यांना 'केदारनाथ' असेही म्हणतात. जेव्हा महालक्ष्मी देवी राक्षसांशी युद्ध करत होती, तेव्हा त्यांना मदत करण्यासाठी हिमालयातून केदारनाथ (जोतिबा स्वरूपात) दक्षिणेत आले, अशी आख्यायिका आहे. • राक्षसांचा वध: जोतिबाने रत्नासूर, रक्ताभोज आणि कोल्लासुर या राक्षसांच्या विनाशात महत्त्वाची भूमिका बजावली. 'रत्नासूर' या राक्षसाचा वध याच डोंगरावर झाला, म्हणून याला 'वाडी रत्नागिरी' म्हणतात. • ऐतिहासिक संदर्भ: आजचे जे मुख्य मंदिर दिसते, ते १७३० मध्ये ग्वाल्हेरचे महाराज राणोजीराव शिंदे यांनी बांधले आहे. त्यापूर्वी तेथे लहान मंदिर होते. • गुलाल आणि 'चांगभलं': जोतिबाच्या दर्शनावेळी गुलालाची मोठी उधळण केली जाते, ज्यामुळे संपूर्ण डोंगर गुलाबी होतो. "जोतिबाच्या नावानं चांगभलं!" हा जयघोष येथे प्रसिद्ध आहे. अंबाबाई आणि जोतिबा यांचा संबंध धार्मिक परंपरेनुसार, जोतिबा हे अंबाबाईचे 'मानसपुत्र' किंवा रक्षक मानले जातात. असे म्हटले जाते की, कोल्हापूरची यात्रा तेव्हाच पूर्ण होते जेव्हा भक्त अंबाबाईच्या दर्शनानंतर जोतिबाचे दर्शन घेतात.