SOLDOY BELGESEL 1 скачать в хорошем качестве

SOLDOY BELGESEL 1

SOLDOY DİYE BİR YER Soldoy, Trabzon’un Maçka İlçesi’ne varmadan, yeşillikler içinde vadiye inen dağın yamacında kurulmuş eski bir köydür. Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra Sevinç adını aldı. Köy, tarihi İpekyolu’na hâkim konumuyla kervanları gözetleyen bir yer ve aynı zamanda ikamete elverişli, korunaklı bir yerleşim yeridir. Köyün tarihçesine ışık tutan izler silik olsa da Maçka yöresinin tarihsel, sosyal ve ekonomik koşullarından ayırt edilmesi düşünülemez. 350 hanelik köyün nüfusunun büyük kısmının Osmanlı’nın son dönemindeki uzun savaşlarda, özellikle Sarıkamış harekâtında şehit olduğu biliniyor. Maçkalı Hasan Tunç’un “E Erzurum dağları yedin Maçkalıları / Kiminin yâri ağlar kiminin anaları” türküsü bu kayıpların acısını dile getirir. Ama yöre halkının yaşamına asıl darbeyi geçim sıkıntısının yol açtığı “gurbet” vurur. Zorlu ekonomik şartlarda yaşamını sürdürebilmenin yolu zanaat öğrenerek gurbete çıkmaktır. Soldoylu sanatçı Saffet Genç, yöre insanının ekonomik zorluklar karşısındaki çaresizliğini “Çıkıyorum gurbete kazanmak için para / O bizim köyler benzer aynı çökme mezara” diyerek anlatır. Hayat şartları yurdumuzun bu kesiminde eşsiz tabiat güzelliklerini gölgede bırakır. Fakat aynı zamanda yörenin kültürel zenginliğini yansıtmada bir fırsat yaratır. Bu fırsat, Soldoyluların Maçka yöresine ait müzik ve horon kültürünü İstanbul’a ve oradan Dünya’ya taşımalarıyla ilgilidir. MAÇKA-SOLDOY HORONU Trabzon yöresinde müzik ve horon geleneğinin Maçka’da özgün ve güçlü bir kaynağa sahip olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Soldoy, Maçka tavırlı horonun, başka bir deyişle estetik horonun beşiğidir. Bu coşkulu halk dansının ve müzik yeteneğinin burada gelişmesinin nedenini, Soldoyluların yöresel eğlence kültürüne yaptıkları katkılarda aramak gerekir. Soldoylu horon ekipleri 1930’lu yıllardan itibaren İstanbul’un seçkin eğlence mekanlarında boy gösterir, sahne alır. Karadeniz’in bu coşkulu halk dansı şehrin eğlence dünyasında sevilir ve tutulur. Divanyolu’nda Yorgancı Hasan Çavuş’un kurduğu Karadeniz Milli Folklör ekibi çok meşhur olur. Bu ekip 1936’da Balkan Folklör Festivali’ne katılır ve Beylerbeyi Sarayı’nda Atatürk’ün huzurunda horon gösterisi yapar. Afet İnan anılarında, “Türkiye’nin birçok bölgelerinden bu festivale, milli kıyafetleriyle katılan gruplar gelmişti. Bunların çeşitli hareket ve melodilerle yaptıkları danslar seyredildi. Atatürk bunlardan bilhassa Karadeniz kıyılarına mahsus olan oyunları pek beğendi” diye yazar. Ne var ki Soldoyluların İstanbul’a kemençe ve horonu taşımaları bu tarihten de eskiye gider. İşgal İstanbulu’nda Divanyolu’nda Asmalı Kahve’de Soldoyluların kemençe çalıp horon oynadıkları anlatılır. 1948 yılından itibaren ise Babam Ali Genç’in öncülüğünde ikinci kuşak Soldoylular İstanbul’daki horon gösterilerde yer almaya başlar. Bu döneme ilişkin ayrıntılara ileriki sayfalarda değinilecektir. Soldoylu horoncular gurbetin yanı sıra, elbette kendi memleketlerinde de eğlence hayatının baş aktörüdür. Geçmişte eğlence hayatı düğün, muhabbet ve şenliklerden oluşurdu. Yine büyüklerimizin anlattıklarından Maçka’nın köylerindeki birçok düğün eğlencesinin, yayla şenlikleri ve bayram kutlamalarının Soldoylular olmadan yapılmadığını öğrenmekteyiz. Şehirleşme ve Gelenek Halk bilimi araştırmalarının Karadeniz yöresine ait halk dansları konusunda büyük ölçüde eksiklikler taşıdığı açıktır. Gösteri etkinliklerinde Akçaabat horonunun yöre horonları içinden sıyrılarak öne çıkmasının şaşırtıcı olmadığını söylemeliyiz. Şehirleşme, ulaşım ve iletişim imkanlarının kısıtlı olduğu dönemlerde, kültürel etkinliklerin yansımaları da sınırlıdır. Müzik ve halk oyunu etkinliklerinin köyler, kasabalar, ilçeler ve iller arasında etkileşimde bulunması, tanınması ve yaygınlaşması güçtü. Farklı il ve ilçelerdeki horon ve bıçak horonu oynanış şekillerini görebilmek ancak büyük şenliklerde ve festivallerde mümkün olabiliyordu. Geçmişe oranla bugün daha fazla insan kırsal kesim yerine kentte yaşamakta. Sosyal yaşamın ve kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması insanların aidiyet ve kendi yöresel kültürlerini yaşama arzusunu karşılama talebini de artırdı. Bunun sonucunda şehirde doğan yeni kuşaklar kendi kültürünü tanımaya, anlamaya, öğrenmeye ve yaşamaya yönelmekte. Metropoldeki bu horon geleneğinin son 50 yıllık sürecinde kesintisiz olarak içinde yer almaktayız. Estetik niteliği ve yüksek seyir zevki olan Maçka Soldoy horonunu aslını bozmadan, orijinal karakteri ve özellikleriyle bizden sonraki kuşaklara aktarmayı görev bildik. Karadeniz Bölgesi’nde yaygın olarak kırsal kesimde doğan ve icra edilen bu gelenek bugünün metropolünde Karadenizli olanlar veya yüreğinde Karadeniz olanlarca nasıl öğrenilir?