KLAROS BİR KEHANET MERKEZİ - ANTİK ŞEHİRLER #25 with ENG subtitle скачать в хорошем качестве

KLAROS BİR KEHANET MERKEZİ - ANTİK ŞEHİRLER #25 with ENG subtitle

Klaros, on iki Ion kentinden biri olan Kolophon’a ait bir kehanet merkezidir. Klaros, tüm kehanet elemanları bugüne kadar kendi yerinde bulunmuş tek ve en eski kehanet merkezidir. İzmir ili, Menderes ilçesi, Ahmetbeyli Köyü sınırları içerisinde kalan Apollon Klaros Kutsal Alanı kuzeydeki ana kenti Kolophon’a uzaklığı 13 km; güneydeki ana kenti Notion’a uzaklığı ise 2 km’dir. Antik dönemde Ahmetbeyli Vadisi, aynı zamanda Smyrna’yı, Ephesos’a bağlayan yollardan biriydi. Antik dönem yazarlarından denizin Klaros önlerinde olduğu, hatta bir limana da sahip olduğu biliniyor. Thukydides, Klaros ve Notion’daki iki ayrı limandan söz eder. MÖ 430 yılında Spartalı Alkidas’ın, Klaros sahillerinde Atina, Samos ve Paros gemilerini görünce, aceleyle donanmasını Klaros limanından kaçırdığını anlatır. MÖ 13. yüzyılda, birçok Batı Anadolu kenti gibi, Kolophon Ülkesi de, Girit’ten gelen işgalcilerin gelişi ile sarsılır. Pausanias, ilk göç dalgasının önderi olarak Akha kökenli Rhakios’u gösterir. Kolophon Ülkesi’ne gelen Giritli işgalciler Sahildeki Kolophon’a gelirler; ancak yerel halk Karlar’ın (Luviler’in) büyük direnişi ile karşılaşırlar ve ancak kıyı şeridine tutunabilirler. İlk göçün ardından Kolophon Ülkesi’ne ikinci göç dalgası Yunanistan’dan gelir. Yeni gelenler, Thebai Kenti’nin, Epigon’lar tarafından alınmasının ardından, yurtlarından göç etmek zorunda kalan Thebai halkıdır. Öyküye göre, kentin düşmesinin ardından esir edilen halk, Delphoi’a köle olarak sunulurlar. Bu esirler arasında Apollon’un kahini Teiresias ve kızı Manto’da vardır. Delphoi Apollon’una köle olarak sunulan Thebai’lilere, tanrı koloni kurma, Manto’ya da, özellikle Kolophon Ülkesi’nde kendi adına bir bilicilik merkezi kurma buyruğunu verir. Thebai’lerin göç öyküsünü öğrenen Rhakios, yeni gelen halkın da, yerleşmelerine izin verir ve aşık olduğu Manto ile evlenir. Rhakios’la evlenen Manto, Delphoi Apollon’unun emri ile, Apollon Klarios Bilicilik Merkezi'ni kurar. Klaros adının etimolojisnde, antik yazarlar bir çok kehanet öne sürseler de, Klaros Luvi dilinde Kıyı anlamına geldiği biliniyor. Ama Bilicilik Merkezi’nin kurucusunun Manto olduğu ve Myken Dönemi’nde kurulduğu antik yazarların ortak görüşüdür. Bazı anlatılarda, Klaros’daki kutsal kaynağın, ülkesinden sürülen Manto’nun göz yaşlarından oluştuğu belirtilir. Bu kutsal kaynaktan antik metinlerde sıklıkla söz edilir. Bilicilik merkezi Manto tarafından kurulmasına karşın, oğul Mopsos döneminde ünlenir. Tarihsel kimliği irdelendiğinde bir kral ve kahin olan Mopsos, yerel halk Karları Kolophon Ülkesi’nin içlerine süren kişidir. Krallık görevini babasından, kahinlik görevini ise annesinden devralmıştır. Kahin olarak öylesine ünlü olmuştur ki, Troia Savaşı'nın ardından Akhalı ünlü kahin Kalkhas, Amphilokhos’la beraber, Mopsos’la yarışmak için Klaros’a yaya gelmiş ve yarışmayı kaybetip orada ölmüştür. Ayrıca, Luvi-Hitit medeniyetinin üstüne konan Hellen işgalcilerine karşın, Mopsos’un Anadolu kökenli olabileceği ve Hitit yazıtlarında geçen Muksus ya da Muksas’la aynı kişi olduğu da ileri sürülmektedir. Tanrının esinlerini, farklı şekillerde gönderdiği antik çağ düşünürleri tarafından anlatılırsa da, bilicilik merkezleri genellikle bir su kaynağı yanında kurulur ve bu kaynak kutsal kabul edilirdi. Klaros’ta da esinlenmenin kutsal su ile yapıldığı biliniyor. Kehanetin yapıldığı arka kutsal odada, kutsal kuyu içindeki kutsal kaynağın, Manto’nun gözyaşlarından oluştuğu miti, Myken Dönemi’nden itibaren esinlenmenin su ile yapıldığını göstermektedir. Apollon Klarios Bilicilik Merkezi, Geç Tunç Çağ'da, Manto tarafından kurulmuştur. Ancak tanrı Apollon kökeni tartışmalı olan bir tanrıdır. Mitoslarda, tanrıça Leto’nun, Apollon’u Delos adasında doğurduğu anlatılırsa da, 1936 yılında B.Hrozny, Hitit metinlerinde, sunakların, kutsal alanların ve kapıların koruyucusu olan Apullunas adında bir tanrının varlığını ortaya koymuştur. Apullunas Anadolu kökenli bir tanrıdır. Hitit hiyeroglifinde tanrının ismi Rutas olarak geçer. Ayrıca Homeros’da, Illiada da, Apollon’u Troia’nın koruyucusu olarak gösterir. Ayrıca, Hitit Kralı Muwattalis ve Wilusa Kralı Alaksandus’la ilişkili sözleşme metninde Appaliunas adlı tanrının adı geçer. Metinlerde geçen Wilusa, Ilion’dur. 2008-2010 yılı kazıları Klaros Bilicilik Merkezi'nin, Delphoi’dan daha erken olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumda, Klaros’daki bilici tanrı Apollon, Anadolu kökenli yerel bir tanrı olabilir mi? Ayrıca, Gallesion dağının adının Hititçe galisa sözcüğünden geldiği dikkate alındığında, Hitit metinlerinde geçen Apullunas/Appaliunas adlı Anadolu yerel tanrısı Klaros’da da tapım gören tanrı olabilir mi?