Historia Gliwic скачать в хорошем качестве

Historia Gliwic

Osadnictwo w rejonie Gliwic pojawiło się już w schyłkowym paleolicie (ok. 9-8 tys. l. p.n.e.), o czym świadczą m.in. wykopaliska w Ligocie Zabrskiej, Sośnicy, Szobiszowicach, Wójtowej Wsi i Dzierżnie, ale udokumentowane dzieje miasta i osad, które obecnie znajdują się w jego obrębie, zaczynają się w XIII w. Wówczas też w miejscu dzisiejszych Gliwic funkcjonowała osada handlowa na szlaku Wrocław-Kraków, która przed 1276 r. otrzymała od księcia opolskiego Władysława prawa miejskie. Oprócz handlu, gliwiczanie zajmowali się rzemiosłem, m.in. produkcją i sprzedażą piwa oraz chmielu. Średniowieczne miasto otoczone było wałami ziemnymi, okolonymi fosą, zasilaną z rzeki Ostropki. Ich dawny przebieg wyznaczają dzisiejsze ulice Dolnych i Górnych Wałów. Około 1431 r. zbudowano mury obronne z dwiema bramami: Bytomską (Białą) i Raciborską (Czarną). Gliwice z okolicą od 1281 r. stanowiły część piastowskiego Księstwa Bytomskiego, a w l. 1322-1342 nawet stolicę udzielnego Księstwa Gliwickiego, rządzonego przez księcia Ziemowita (Siemowita). Po śmierci ostatniego Piasta bytomskiego w 1354 r. Księstwo Bytomskie, a wraz z nim także Gliwice, podzielono między książąt cieszyńskich i oleśnickich. W l. 1429-1431 miasto na krótko było siedzibą oddziału husytów, dowodzonego przez Michała Korybutowicza. Od 1526 r., wraz z całym Śląskiem, Gliwice znalazły się pod cesarskim berłem Habsburgów. W roku 1558 cesarz Ferdynand przekazał je wraz z dobrami zamkowymi w dzierżawę Fryderykowi von Zettritz (Cetryczowi). Niedługo potem, w czasie wojny trzydziestoletniej, Gliwice kilkakrotnie były oblegane i zdobywane (m.in. w 1623 r. złupili je lisowczycy, 1626 r. miasto obroniło się przed duńskimi wojskami Ernesta Mansfelda, ale w 1645 r. zdobyły je wojska szwedzkie gen. Torstensona). W 1683 r. na krótko zatrzymał się w Gliwicach, w drodze pod Wiedeń król Jan III Sobieski. W XVII i XVIII w. z miasta typowo handlowo-rzemieślniczego, żyjącego z produkcji i handlu piwem, Gliwice stały się ośrodkiem sukiennictwa, które upadło po wojnach śląskich między Prusami a Austrią. W wyniku tych wojen Gliwice z większą częścią Górnego Śląska w 1741 r. zostały włączone do Królestwa Prus, do utworzonego powiatu toszecko-gliwickiego. Od końca XVIII w. zaczął się w Gliwicach rozwijać przemysł. W owym czasie dyrektorem Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu był hr. Fryderyk Wilhelm Reden (1752-1815), nazywany „ojcem górnośląskiego przemysłu”. Z jego inicjatywy uruchomiono Hutę Gliwicką (a właściwie – Królewską Odlewnię Żeliwa – Königliche Eisengießerei in Gleiwitz), powiązaną ściśle z królewską Kopalnią Węgla „Królowa Luiza” w Zabrzu oraz Kanałem Kłodnickim jako drogą transportu surowców i produktów. Po doprowadzeniu do miasta Kolei Górnośląskiej, w 1845 r. w Gliwicach zaczęły powstawać kolejne zakłady hutnicze, mechaniczne, maszynowe i chemiczne. W 1848 r. wrocławska rodzina kupiecka Caro rozpoczęła w Łabędach budowę Huty „Hermina”, a dwadzieścia lat później Salomon Huldschinsky zbudował w Gliwicach walcownię rur. W 1852 r. Wilhelm Hagenscheidt zbudował Fabrykę Drutu i Gwoździ, działały fabryki kotłów „Leinveber und Co.” i „Oberschlesische Kesselwerke B. Meyer”, fabryka maszyn Adolfa Henniga, huta szkła w Nowej Wsi, zakłady chemiczne „Gleiwitzer Chemische abrik Dr. Hiller”, zakłady szamotowe „Stettiner Chamotte Fabrik AG”, liczne cegielnie, tartaki, młyny, zakłady przemysłu spożywczego. W 1901 założono kopalnię „Gliwice” (pierwsze wydobycie w 1913 r.), a w 1917 r. wydobyto pierwszą tonę węgla w Kopalni „Sośnica”. Równocześnie miasto zaczęło się rozwijać cywilizacyjnie. Na początku XIX w. zasypano fosy, zniwelowano wały miejskie i wyburzono mury obronne. Powstały nowe ulice i kwartały zabudowy a północ i zachód od średniowiecznego centrum. W 1816 r. założono w Gliwicach pierwsze gimnazjum i liczne szkoły powszechne. W 1826 r. otwarto pierwszą drukarnię, później bank (1851) oraz gazownię (1854). W 1894 r. Gliwice (wraz z Bytomiem) jako pierwsze na Górnym Śląsku otrzymały kolej miejską – tramwaje (początkowo trakcji parowej, a od 1898 r. – elektryczne). W związku z postępującą po roku 1897 r. (otwarcie elektrowni w Zabrzu) elektryfikacją przemysłowej części Górnego Śląska, w Gliwicach w 1897 r. założono spółkę OEW (Oberschlesische Elektrizitäts Werke). W 1901 r. doprowadzono do miasta wodę z ujęcia Zawada, a w 1906 r. założono kanalizację. Pod koniec XIX w. w Gliwicach działało kilka banków. W mieście intensywnie toczyło się życie społeczno-kulturalne. Równolegle działały stowarzyszenia niemieckie (Filomatów 1866, loża masońska 1887, Górnośląskie Towarzystwo Muzealne 1905) i polskie (Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwo Św. Alojzego 1896, Towarzystwo Polskie „Harmonia” 1898), wychodziła prasa niemiecka (przede wszystkim „Der Oberschlesische Wanderer od 1828, „Die Gegenwart” od 1848, „Die Oberschlesische Volksstimme” od 1875) i polska („Opiekun Katolicki” od 1898, „Głos Śląski” od 1903). W 1899 r. założono Teatr Miejski „Victorii