បុត្រប្រសារព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ ក្បត់ខ្មែរ ជួយសៀមបង្កើតសុខោទ័យ / Khun Pha Mueang скачать в хорошем качестве

បុត្រប្រសារព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ ក្បត់ខ្មែរ ជួយសៀមបង្កើតសុខោទ័យ / Khun Pha Mueang

មេដឹកនាំតៃម្នាក់បានទទួលការប្រោសព្រះរាជទានគោរមងារដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមពីរាជវាំងខ្មែរ និងបានរៀបអភិសេកជាមួយព្រះរាជបុត្រីរបស់ព្រះបាទជយវម៌្មទី៧ ព្រមទាំងទទួលបានសិទ្ធិត្រួតត្រាវិសយសជ្ជនាល័យ នាភាគពាយព្យចក្រភពខ្មែរ នាសម័យអង្គរ។ ក្រោយពេលព្រះបាទស្រីជយវម៌្មទី៧សោយទិវង្គត រាជសន្និសារូបនេះ ក៏បានគប់គិតជាមួយមេដឹកនាំតៃផ្សេងទៀត បះបោរប្រឆាំងនឹងរាជការខ្មែរនៅក្រុងសុខោទ័យ រហូតបង្កើតបានជារដ្ឋសៀមដំបូងមួយនៅលើទឹកដីខ្មែរ ចាប់ពីសតវត្សទី១៣តរៀងមក។ ដូចយើងដឹងស្រាប់ហើយថា ពួកតៃបានធ្វើបម្លាស់ទីពីរាជាណាចក្រណានចាវ ដែលរងការវាយលុកពីកងទ័ពម៉ុងហ្គោល ហើយចូលមករស់នៅលើទឹកដីខ្មែរនៅភាគខាងជើង និងភាគពាយព្យ (មានច្រើនទៀត) ដោយពួកគេបានហៅខ្លួនឯងថា ជនជាតិតៃ ខណៈខ្មែរ មន ភូមា និងចាម្ប៍ ហៅពួកនេះថា ស្យាម ឬ សៀម។ នៅមុនឆ្នាំ១២០០ ពួកតៃនៅភាគខាងជើងបានព្យាយាមបង្កើតតំបន់ត្រួតត្រារៀងៗខ្លួន ទាំងដែលមិនទាន់មានការឯកភាពគ្នានៅឡើយ ពួកគេហៅមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនថា ចៅ ឬ ឃុន ដោយមេត្រួតតំបន់ខ្លះក៏ស្ថិតនៅក្រោមអំណាចខ្មែរដែរ តួយ៉ាងដូចជាឃុនហ្វាមឿង ឃុនបាងក្លាងហាវជាដើម។ ឃុនហ្វាមឿង ជាស្ដេចត្រាញ់នៅរដ្ឋតូចមួយឈ្មោះ មឿងរ៉ាត់ ពោលគឺស្ថិតនៅវិសយសជ្ជនាល័យ ដែលបច្ចុប្បន្នជាស្រុកមួយស្ថិតនៅខេត្តឧត្តរាទិត្យ ប្រទេសថៃ។ ឃុនបាងក្លាងហាវ ក៏ជាស្ដេចត្រាញ់មួយអង្គនៅរដ្ឋតូចមួយដែរឈ្មោះថា មឿងបាងយ៉ាង គឺនៅក្បែរក្រុងសុខោទ័យរបស់ចក្រភពខ្មែរ។ គួរជម្រាបថា ពាក្យថា មឿង គឺជាភាសាតៃដែលប្រែជាខេមរភាសាថា ក្រុង។ ឯកសារខ្មែរយើងបានបញ្ជាក់ថា ដើម្បីពង្រឹងការគ្រប់គ្រងទៅលើរដ្ឋតូចៗទាំងនោះ ព្រះបាទស្រីជយវម៌្មទី៧ (១១៨១-១២១៨) ព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរយើង បានប្រោសព្រះរាជទានគោរមងារ «វ្រះកម្រតេងអញស្រីឥន្ទ្របតិន្ទ្រាទិត្យ» ដល់ឃុនហ្វាមឿង និងលើកព្រះរាជបុត្រីឱ្យរៀបអភិសេកជាមួយហ្វាមឿងនេះផងដែរ ព្រះនាងមានព្រះនាមថា «ស្រីសិខរមហាទេវី» និងប្រទានដាវអាជ្ញាសឹកដល់ព្រះរាជសន្និសាព្រះអង្គ ដើម្បីតាំងនៅគ្រប់គ្រងមឿងរ៉ាត់ដោយសុខដុមរមនា។ ឃុនហ្វាមឿង ឬវ្រះកម្រតេងអញស្រីឥន្ទ្របតិន្ទ្រាទិត្យ បានធ្វើពិធីផឹកទឹកសម្បថបញ្ជាក់ភក្ដីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ រាជការខ្មែរ និងបានសន្យាផ្ដល់សួយសារមកកាន់រាជធានីស្រីយសោធរបុរៈ ជាថ្នូរនឹងការអនុញ្ញាតឱ្យទ្រង់នៅគ្រប់គ្រងមឿងរ៉ាត់នោះ។ នៅឆ្នាំ១២១៨ ព្រះបាទស្រីជយវម៌្មទី៧ បានផ្ទេររាជសម្បត្តិថ្វាយព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គឱ្យឡើងសោយរាជ្យបន្ត គឺព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវម៌្មទី២។ ខណៈនោះ ព្រះមហាក្សត្រថ្មី ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវម៌្មទី២ បានដឹកនាំកងទ័ពចម្រុះខ្មែរ សៀម ចាម្ប៍ មនរាមន្យ ភូមា ចូលទៅវាយដល់តំបន់ង៉េអាន នៃរាជាណាចក្រយួនដាយវៀត ប៉ុន្តែមិនទាន់បានច្បាំងឱ្យដឹងឈ្នះចាញ់ផង ព្រះអង្គក៏បាន​ដក​ទ័ពថយ​មករាជធានី​វិញ​។ ដល់​ឆ្នាំ​១២២០ ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវម៌្មទី២ប្រគល់ឯករាជ្យឱ្យរាជាណាចក្រចម្ប៉ាវិញ ដោយអនុញ្ញាតឱ្យ​ព្រះអង្គ​ម្ចាស់ចាម្ប៍នាម​ អង្សរាជ យាងទៅគ្រងរាជ្យសម្បត្តិ​នៅ​រាជធានីវិជយវិញ។ ការ​ណ៍ដែល​មិនអាចពង្រឹងឥទ្ធិពលទៅលើនគរចាម្ប៉ាទៀតនោះ គឺដោយសាររាជការខ្មែរយើងត្រូវដោះស្រាយការបង្ក្រាបការបះបោររបស់ពួកតៃនៅភាគខាងជើង ដែលបានកម្ចាយខ្លោញវិសយ ឬចៅហ្វាយខេត្តខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងនៅសុខោទ័យឱ្យភៀសខ្លួនចេញពីទីនោះ ហើយបង្កឱ្យមានចម្បាំងនឹងខ្មែរ នាំទៅដល់វិបត្តិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ចក្រភពខ្មែរបុរាណ។ ទីបំផុត តៃខាងជើងក៏បានបង្កើតរដ្ឋសុខោទ័យឡើងនៅឆ្នាំ១២៣៨បានសម្រេច។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ពោលគឺនៅឆ្នាំ១២៣៩ ពួកមនរាមន្យនៅវិសយល្វបុរៈ ក៏បានងើបប្រឆាំងនឹងរាជអំណាចខ្មែរ ហើយក៏ប្រកាសរដ្ឋឯករាជ្យរបស់ខ្លួនឡើងវិញផងដែរ ដែលពួកគេហៅរដ្ឋរបស់ខ្លួនថា ល្វោ។ ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាសៀមសុខោទ័យដដែល ឯកសារខ្មែរយើងថា នៅឆ្នាំ១២៣៨ តែបើតាមឯកសារសៀមថា នៅឆ្នាំ១២៤៧ ចៅហ្វាមឿង ដែលជាព្រះរាជសន្និសារបស់ព្រះបាទស្រីជយវម៌្មទី៧ បានប្រមូលទ័ពចូលរួមជាមួយនឹងមេដឹកនាំតៃជិតខាងម្នាក់ទៀត ដែលមានឈោ្មះថា បាងក្លាងហាវ ត្រួតត្រានៅមឿងបាងយ៉ាង នៅជិតសុខោទ័យ ក៏ជាអ្នកមិនព្រមចុះចូលជាមួយនឹងរាជការខ្មែរដែរ។ បន្ទាប់ពីបានបង្រួបបង្រួមគ្នាហើយ ពួកគេបាននាំកងទ័ពឆ្ពោះទៅបន្ទាយទ័ពខ្មែរនៅក្រុងសុខោទ័យ ហើយក៏បានប្រយុទ្ធជាមួយនឹងទ័ពខ្មែរយ៉ាងក្ដៅគគុក។ ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រថៃបញ្ជាក់ថា មូលហេតុនៃការបះបោរនេះ គឺបណ្ដាលមកពីការទាមទារយកពន្ធដារធ្ងន់ធ្ងរពេក ដែលនាំឱ្យកើតក្ដីក្ដៅក្រហាយ មិនសុខចិត្តក្នុងចំណោមរដ្ឋចំណុះទាំងនោះ។ ជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍បះបោរប្រឆាំងរាជការខ្មែរនេះ បានបង្ហាញឱ្យយើងឃើញថា ហ្វាមឿងបានធ្វើខុសពាក្យសម្បថដែលបានស្បថស្មោះត្រង់ចំពោះរាជការខ្មែរ ដោយសារការចូលដៃបះបោរប្រឆាំងនឹងខ្មែរដែលជាមេកើយរបស់ខ្លួន។ ដូច្នេះហើយ ហ្វាមឿងក៏បានធ្វើពិធីប្រគល់ព្រះគោរមងារ វ្រះកម្រតេងអញ ព្រមទាំងដាវអាជ្ញាសឹកឱ្យទៅបាងក្លាងហាវ ដែលជាមិត្តរួមចម្បាំងរបស់ខ្លួន។ បាងក្លាងហាវ បន្ទាប់ពីទទួលបានបរមសិទ្ធិនេះហើយ ក៏បានឡើងសោយរាជ្យនៅក្រុងសុខោទ័យ ដោយមានព្រះបរមនាមសម្រាប់រាជ្យថា ពុកឃុនស្រីឥន្ទ្រាទិត្យ។ នៅក្នុងរជ្ជកាលស្ដេចតៃអង្គនេះ សុខោទ័យបានខិតខំកសាងគ្រឹះនគរឱ្យរឹងមាំ ប្រជារាស្ត្រសុខសាន្ត រដ្ឋតូចៗជុំវិញក៏ចូលមកចំណុះជាបន្តបន្ទាប់ ដែលធ្វើឱ្យព្រះអង្គទទួលបានព្រះបរមកិត្តិយសថា «ព្រះរុង» ដែលមានន័យជាខេមរភាសាថា ស្ដេចដ៏រុងរឿង ឬជាភាសាសំស្ក្រឹតថា «ព្រះបរមក្សត្រ» នោះឯង។ ព្រះរុង ក៏បានក្លាយជារាជ្យវង្សរបស់ប​ណ្ដាក្សត្រនៅសុខោទ័យ ដែលពួកសៀមនៅអយុធ្យាតែងនិយមហៅបណ្ដាក្សត្រសុខោទ័យថា «រាជវង្សព្រះរុង»។ ឯកសារផ្សេងៗបានលើកឡើងដែរថា រាជការខ្មែរក៏ធ្លាប់លើកទ័ពទៅបង្ក្រាបពួកសៀមសុខោទ័យនោះដែរ តែច្រើនតែមិនបានជោគជ័យឡើយ។ នៅក្នុងរជ្ជកាលពុកឃុនស្រីឥន្ទ្រាទិត្យ កងទ័ពខ្មែរ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់មួយអង្គ (តែមិនស្គាល់ឈ្មោះ) បានចូលវាយប្រហារលើបន្ទាយទ័ពតៃសុខោទ័យ ធ្វើឱ្យកងទ័ពសៀមបាក់ទ័ពរត់ខ្ចាត់ខ្វាយស្ទើរតែទាំងអស់ តែមិនយូរប៉ុន្មានក៏មានមេទ័ពតៃម្នាក់បានលើកទ័ពវាយប្រហាររុញច្រានទ័ពខ្មែរយើងដដែល បណ្ដេញទ័ពខ្មែរចេញពីសុខោទ័យវិញ មេទ័ពនេះហើយគឺជាចៅរាមាកំហែង ដែលជាព្រះរាជបុត្រទី៣របស់ពុកឃុនស្រីឥន្ទ្រាទិត្យ។ បន្ទាប់ពីពុកឃុនស្រីឥន្ទ្រាទិត្យសោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១២៧០នោះទៅ រាជបុត្រទី២របស់ព្រះអង្គបានឡើងរោយរាជ្យបន្តលមានព្រះនាមថា ព្រះចៅបានមឿង ដែលសោយរាជ្យរហូតដល់ #history #king #angkor #angkorwat #cambodia #siemreap #phnompenh #queen #culture #civilization