Ərəb Dili Dərsləri - 11 (Cəmi Təksir / Qaydasız cəm isimlər/ أَفْعَالٌ / فُعُولٌ) - Yusuf Familli скачать в хорошем качестве

Ərəb Dili Dərsləri - 11 (Cəmi Təksir / Qaydasız cəm isimlər/ أَفْعَالٌ / فُعُولٌ) - Yusuf Familli

İslami Elmlər Məktəbi Ərəb Dili Dərsləri silsiləsinə xoş gəlmisiniz. GİRİŞ Bugünkü dərsimizdə ərəb dilində "Qaydasız Cəm İsimlər", yəni "Cəmi Təksir" mövzusu ilə tanış olacağıq. 1. 📚 Qaydalı və Qaydasız Cəmlər nədir? Əvvəlki dərslərimizdə Cəmi Muzəkkər Səlim və Cəmi Muənnəs Səlim adlandırılan qaydalı cəm formalarını öyrənmişdik. Bu formalarda sözün tək halı (müfrədi) çox vaxt qorunur və yalnız sonuna şəkilçi artırılır. Amma Cəmi Təksir (جَمْعُ تَكْسِير) dedikdə biz artıq qaydaya sığmayan, yəni qırıq cəm və ya qaydasız cəm formaları nəzərdə tuturuq. Bu cəmlərdə sözün forması tamamilə dəyişə bilər. Məsələn: Müfrəd: kitab – Cəm: kutub Müfrəd: qələm – Cəm: əqləm 2. 🧩 Cəmi Təksir necə yaranır? Cəmi Təksirdə: Bəzən sözün içinə hərf artırılır, Bəzən hərf çıxarılır, Bəzən isə sözün quruluşu və saitləri dəyişdirilir. Bu səbəbdən bu cəmləri öyrənmək üçün əzbərləmək vacibdir. 3. 📐 Qəliblər (vəzinlər) Ərəb dilində qaydasız cəmlər müəyyən qəliblərə əsasən düzəlir. Bu dərsimizdə iki əsas qəliblə tanış olacağıq: 📌 Qəlib 1: أَفْعَالٌ – Əfʿālun Bu qəlibə uyğun cəmlərdə sözün əvvəlində "üstünlü əlif", ortasında, yəni ikinci hərfdən sonra "hərəkəsiz əlif" səsi olur. 🧪 *Nümunələr:* *Qələm* – *Əqləm* *Fərd* – *Əfrād* *Xəbər* – *Əxbār* *Zaman* – *Əzmān* *Nur* – *Ənvār* Bu qəliblə düzəlmiş cəmlər hallanma baxımından müfrədlər kimidir, yəni dammə, fəthə, kəsrə ala bilirlər. 📌 Qəlib 2: فُعُولٌ – Fuʿūlun Bu qəlibdə sözün bütün hərəkələri dəyişir, "ötrə/u" səsi ön plana çıxır. 🧪 *Nümunələr:* *Dərs* – *Dürūs* *Xalq* – *Şuʿūb* *Cild* – *Culūd* *Haqq* – *Huqūq* *Şəms* – *Şumūs* 5. 📝 Nəticə 🔁 Yadda saxlayın: Cəmi Təksir qaydasızdır, amma tanınmış qəliblər var. Bu cəmlər çox istifadə olunur – Quran, hədis və gündəlik danışıqda rast gəlirik. Əzbərləmək vacibdir – məşq etdikcə yadda qalacaq. İstifadə Edilən Mənbə Haqqında Qısa Məlumat: Bu dərs məzmununun hazırlanmasında ‘‘Arapçayı Sevdiren Kitap’’ adlı əsərdən və Klasik Düşünce Okulu (KDO) adlı youtube kanalından (   • KDO Arapça Dersleri 1: Açılış Dersi  ) faydalanılmışdır. Kitabın müəllifləri Prof. Dr. Hüseyin Günday, Prof. Dr. Şener Şahin və Prof. Dr. Fadime Kavakdır. Əsər ərəb dilini öyrənənlər üçün həm nəzəri, həm də praktiki cəhətdən zəngin bir qaynaq olmaqla yanaşı, dilin əsas qrammatik strukturlarını anlaşıqlı və sistemli şəkildə təqdim edir. İzlədiyiniz bu dərs bölməsinin qurulmasında bu kitabdakı izahlardan və nümunələrdən geniş şəkildə istifadə olunmuşdur.