Kağan Kahveci - Gaia ve Çağları: Bruno Latour'un Yeni İklim Senaryoları скачать в хорошем качестве

Kağan Kahveci - Gaia ve Çağları: Bruno Latour'un Yeni İklim Senaryoları

İnsanın ve özellikle kapitalizm şartlarında yaşayan insanın neden olduğu büyük yıkım gezegenimizi kadim dengesinden çıkardı ve böylece bizim için "doğal seyrinde" akıp giden "doğa" bize "doğal" gelmeyen olgularla kendini göstermeye başladı. Bu olgular sayesinde geçmişte binlerce insanbiçimci kurgu içinde çeşitli adlar ve işlevler verdiğimiz gezegenimizin "gerçek" yüzünü görmeye başladık. Peçesini aralayan bu varlığı adlandırmak için Bruno Latour (1947-2022), James Lovelock'tan esinle Gaia kelimesini kullanır. Çevrede gözlemlenen tüm bu düzenin ardında bir düzenleyici olmalı, bir ruh olmalı gibi bir akıl yürütmenin spekülatif koyutu değildir Gaia. Spekülatif olmaktan çok olgusaldır. Evrensel olmaktan çok yereldir. Doğa tarzında edilgen bir dekor değil, etkin bir aktördür. Ebedi değil sonludur. Ölümsüz değil ölümlüdür. 21. yüzyılda çalışmalarına en çok atıf yapılan felsefeci ve sosyal bilimcilerin başında gelen Bruno Latour kariyerinin görece geç bir zamanında, tam da Gaia birçok çevre felaketiyle bu gerçek yüzünü göstermeye başladığında ekolojik problemlerle ilgilenmeye başlar. Aslında, geçmiş çalışmalarında oluşturduğu alet çantası onu bu sorunlar yumağını çözmek için göreve çağırmış olmalı demeliyiz belki de. Çünkü gerçekten de Antroposen veyahut Kapitalosen adları altında topladığımız sorunlar yumağını çözmeye aday birçok kavramı hızlıca yarattığını, aydınlatıcı sorular formüle ettiğini göreceğiz. Latour'un en temel sorularından biri şudur: entelektüeller, bilim insanları, sanatçılar, politikacılar, aktivistler ve genel olarak insanlar nasıl oldu da iş işten geçinceye kadar, iklim çöküş sürecine girip biz sonuçlarını yaşamaya başlayana kadar güçlü bir refleks gösteremedi? İşin bir kısmı elbette çıkar odakları, fosil sermaye lobileri, "kötücül güçler," tarihin mezbahasındaki o cellatlar; burası tamam, ama öte yandan bilimsel ve politik çevrelerde, felsefede, sanatta da acil bir hareketlenme, problemin hak ettiği bir teyakkuz durumuna rastlanmaz. Bu gerçekten de merak uyandırıcı bir durumdur tek başına. Bruno Latour'un Face à Gaïa kitabını (Gaia ile Yüzleşmek: Yeni İklim Rejimi Üzerine Sekiz Konferans) güdüleyen problemlerden biri budur. Ve kitabı oluşturan konferansları verdiği aynı dönemde Gaia Global Circus projesini hayata geçirir; başta bilim insanları olmak üzere genel olarak halka bu "uzak görünen" problemi yakın kılmak için ve Gaia’nın gerçek yüzünü hissetmelerini sağlamak için tiyatro sahnesinin estetik olanaklarından yararlanmaya çalışır. Gaia ile Yüzleşmek kitabında sorunu teorik planda çözümler ve Gaia Global Circus'ta çözümlerine uygun bir pratik sergiler; bir bakıma göle maya çalar. İşte bu teorik ve pratik yanlarıyla ele alacağız Bruno Latour'u; ve ayrıca ondan bağımsız şekilde göle maya çalmaya çalışmış biri olarak, aynı soruyu sormuş, teorik planda başka yollardan ilerlese de çözüm konusunda tiyatro sahnesinde bir umut görmüş biri olarak, kendi yaptıklarımı anlatacağım kısaca. Böylece katılımcıların kullanabilecekleri hem teorik hem pratik bir alet çantası sunmaya çalışacağım.