Film dok " Nie chcemy żyć w rezerwacie" - Bartne r. 2006. autor K. Krzyżanowski скачать в хорошем качестве

Film dok " Nie chcemy żyć w rezerwacie" - Bartne r. 2006. autor K. Krzyżanowski

Dzisiejsze Bartne (łem. Bortne) jest bez wątpienia najciekawszą wsią okolicy, zamieszkałą w większości przez Łemków, z częściowo zachowaną zabudową drewnianą, dwoma cerkwiami, ciekawymi cmentarzami (parafialnym i wojennym), dużą ilością przydrożnych krzyży oraz pobliskimi kamieniołomami, Magurskim Parkiem Narodowym oraz rezerwatem Kornuty. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1595 roku, kiedy nazwa Bartnia pojawia się w rejestrze poborowym (rejestr podatków) i jak z niego wynika Bartne na ówczesne standardy było już wsią niemałą (18 zagród - "zarębników"). W 1880 roku Bartne zamieszkiwane było przez Rusinów i Polaków (819 os.). We wsi było 132 gospodarstw. W drugiej połowie XIX stulecia proboszczem greckokatolickim w Bartnem był urodzony w Wierchomli Wielkiej, Wołodymir Chylak, znany łemkowski pisarz, autor około 50 powieści i opowiadań o życiu Łemków, wydawanych zazwyczaj pod pseudonimem Jeronim Anonim. Podczas I wojny światowej doszło w Bartnem do dużej i krwawej bitwy na tzw. "madzikowej polanie" na stokach Wątkowej, gdzie poległo około 150 żołnierzy po obu stronach. W 1914 r władze austriackie dokonały aresztowań wielu mieszkańców wsi których 18 osób wywieziono do obozu koncentracyjnego w w Thallerhoffie koło Grazu w Styrii w Austrii. Na ta pamiątkę tych wydarzeń w roku 1933 mieszkańcy Bartnego ufundowali krzyż ku czci ofiar Thallerhoffu z następującą inskrypcją -"Ofiarom Thallerhoffu i walczącym za ideę ruską - wdzięczni bartnianie – 1933. Ten krzyż zachował się do dnia dzisiejszego. W okresie międzywojennym Bartne było wsią bogatą. Pracowało tu 6 olejarni, 16 warsztatów tkackich, 15 kuśnierzy, którzy wyrabiali skóry i kożuchy, 15 kamieniarzy, którzy wyrabiali krzyże i inne wyroby kamieniarskie codziennego użytku, 15 pszczelarzy, 10 stolarzy. Ponadto we wsi były dwa młyny wodne. Wieś słynęła szczególnie z wyrobów i rzeźb kamiennych wyrabianych przez trzy rody - Felenczaków, Dutkanyczów i Graconiów, W marcu 1928 roku, blisko 70% mieszkańców przeszło na prawosławie. Według szematyzmu z 1936 roku w Bartnem było 265 unitów, 738 prawosławnych i 5-ciu Żydów i było wsią dosyć dużą - ponad 2000 hektarów powierzchni. W 1945 roku do ZSRR wyjechały 82 rodziny jednak wszystko odbywało się pod dużą presją. Bartnianie osiedlili się w okolicach Lwowa, Borysławia i Truskawca. W poniedziałek 19.05 1947 roku mieszkańcy Bartnego dostali informację o wysiedleniu swojej wsi. Wysiedlono 86 rodzin w tym także 11, które wróciło z ZSRR po wysiedleniu w 1945 roku (w sumie 472 osób). Po 1956 roku, gdy nastąpiła możliwość powrotu do Bartnego powróciło 31 rodzin, które musiały odkupywać swoje domy od polskich osadników bądź budować je od początku. W latach 70-tych, Bartne zamieszkiwało około 250 osób, co stanowiło około czwartej części ludności zamieszkujących wieś przed II-gą wojną światową. Wieś przez długi okres czasu była trudno dostępna a asfalt do Bartnego doprowadzono dopiero w 1987 roku Od 1986 roku, przez 4 kolejne lata, w Bartnem odbywała się jakże kameralna jeszcze wtedy "Łemkowska Watra". która dziś kontynuowana jest z wielkim rozmachem w odległej o kilkanaście kilometrów Zdyni.