چگونه از خیام به خمینی رسیدیم؟ Interview inédite avec Philippe Sollers скачать в хорошем качестве

چگونه از خیام به خمینی رسیدیم؟ Interview inédite avec Philippe Sollers

J’ai eu l’honneur inestimable de rencontrer Philippe Sollers de son vivant, l’un des plus grands écrivains français contemporains. Cette rencontre m’a profondément marqué et reste gravée dans ma mémoire. Je savais déjà, avant ce jour, que son savoir sur l’Asie et notamment sur la culture iranienne était immense, mais sa lecture et son interprétation des poèmes d’Omar Khayyam ont rendu notre conversation sur l’Iran encore plus savoureuse et intense. Avec un langage à la fois poétique et métaphorique, Sollers évoquait le « paradis de Nishapur » et ses « tulipes », affirmant que le paradis que Khayyam avait imaginé est aujourd’hui un antidote à tout extrémisme religieux. Lors de notre entretien, je lui ai posé des questions sur le passage de l’Iran de l’époque de Khayyam à celle de Khomeini, ainsi que sur son avis concernant la Révolution iranienne et la République islamique. Sa réponse fut claire : l’Iran reste méconnu pour beaucoup. Et, fait remarquable, bien avant l’émergence du mouvement « Femme, Vie, Liberté », Sollers me confiait sa conviction que le désir de liberté chez les femmes iraniennes surpassait celui des femmes d’autres pays islamiques. Il qualifia la République islamique de « rien » et insista sur le fait que pour connaître l’Iran, il fallait dépasser les apparences et découvrir les « tulipes ». Adolescent, Sollers avait découvert l’Iran grâce à Montesquieu et s’était épris de ce « paradis persan ». Il rêvait qu’un jour, il se rendrait en Iran pour y rencontrer ces mêmes tulipes dont il parlait avec tant d’enthousiasme. Ce rêve, cette passion pour l’Iran et sa poésie, transparaissent dans chaque mot de cette conversation unique. فرصت و افتخار داشتم که در زمان حیات فیلیپ سولرس، از بزرگ‌ترین نویسندگان قرن بیستم فرانسه، با او در دفترش در انتشارات گالیمار دیدار کنم. دیداری که تا مدت‌ها تاثیری عمیق بر من گذاشت. از پیش می‌دانستم او شناخت وسیعی از آسیا و به‌ویژه چین و حتی ایران دارد، اما در آن روز، وقتی شروع کرد به خواندن و تفسیر شعرهای خیام، گفت‌وگوی ما درباره‌ ایران هوای دیگری پیدا کرد. سولرس با زبانی شاعرانه و استعاری از «بهشت نیشابور» سخن گفت و مرا به دشت‌ها پوشیده از بنفشه، یاس و زنبق برد که بوی باغ‌ها در هوا می‌پیچید: «این است بهشت خیام.» او سپس با لحنی سرشار از ستایش ادامه داد: «در رباعیات خیام، سخن از شراب و مستی و دختران است. تمدن بزرگ ایران اینجاست.» برای سولرس، زبان خیام، زبان آزادی و شادی بود، نه گناه و ترس. با صدای گرمش گفت: «خیام تمام روحانیت را برمی‌آشوبد. این جنگی است میان شعر و اخلاق دینی. جنگی مرگبار، آقای عزیز.» وقتی از او پرسیدم چگونه ایران از خیام به خمینی رسید، اندکی سکوت کرد و بعد با همان طمانینه‌ همیشگی از این اتفاق به عنوان «فاجعه فرهنگی بزرگ» یاد کرد و گفت: «وقتی یک تمدن دیگر توانِ بقا ندارد، کافی است کسی با چماق یا تانک بیاید تا همه چیز را عوض کند.» وقتی از او درباره‌ جمهوری اسلامی پرسیدم، بی‌درنگ گفت: «این هیچ است. برای شناخت ایران باید پوسته را کنار زد و لاله‌ها را پیدا کرد.» جالب بود، در آن زمان که هنوز جنبش «زن، زندگی، آزادی» آغاز نشده بود، اما سولرس به نیروی آزادی‌خواهی زنان ایرانی پی برده بود. او که در نوجوانی با آثار مونتسکیو با ایران آشنا شده بود، در پایان دیدارمان، آرزو کرد روزی به ایران سفر کند: «با لاله‌ها ملاقات خواهم کرد.» این گفت‌وگو، که اکنون دو سال پس از درگذشت او منتشر می‌شود، گواهی است بر عشق دیرینه‌ فیلیپ سولرس به شعر، به آزادی، و به «بهشت ایرانی».