Скачать с ютуб جلسه اول اخلاق گفتگو ، مصطفی ملکیان в хорошем качестве

جلسه اول اخلاق گفتگو ، مصطفی ملکیان

جلسه یکم مباحث اخلاق گفت و گو از مجموعه درس گفتار های اخلاق کاربردی فروردین ۱۳۹۸ درگفت‌وگو هرکس باید حرف خودش را بزند ؛ گفت‌وگو چیست؟ چه فرقی با مکالمه و مذاکره و از این دست واژگان مشابه دارد؟ ارتباط گفت‌وگو با رفع مشکل چه نوع ارتباطی است؟ این‌ها برخی مسائلی بود که مصطفی ملکیان، اندیشمند برجسته ایرانی و مدرس فلسفه اخلاق، در جریان کارگاه سه‌روزه خود در مشهد به آن پرداخت. درس‌گفتار «اخلاقِ گفت‌وگو» از مجموعه مباحث اخلاق کاربردی است که کانون بعثت اخلاق در مشهد برگزار می‌کند و در تازه‌ترین این برنامه‌ها ٣ روز گذشته مصطفی ملکیان از مباحثی چون آداب و اخلاق گفت‌وگو و پرسش‌هایی که در‌این‌باره مطرح می‌شود، سخن راند. آنچه در ادامه خواهد آمد، گزیده‌هایی از مباحث مطرح‌شده در این درس‌گفتار است که در مجتمع ساپکو ارائه شد. مقصود دیالوگ است یکی از شاخه‌های اخلاق کاربردی اخلاق گفت‌وگوست. اخلاق گفت‌وگو در ۴٠ سال گذشته در نظر متفکران اهمیت روز‌افزون پیدا کرده است و به‌زودی در کشور ما هم به کار خواهد آمد. قبل از اینکه به آن بپردازیم باید تعریف درستی از «گفت‌وگو» داشته باشیم. در زبان عادی گفت‌وگو را مکالمه می‌گویند. اما در مجامع علمی مکالمه را یکی از اقسام گفت‌وگو می‌دانند. ارتباط متقابل میان «من» و «تو» یا گروهی از «ما» را که از طریق گفتار انجام می‌شود مکالمه می‌گویند. درددل، شِکوه، بحث، مذاکره، تدریس و تعلیم و‌... از انواع مکالمه است. پس وقتی می‌گوییم اخلاق گفت‌وگو، مرادْ اخلاق در هر نوع مکالمه‌ای نیست، مقصود آن گفت‌وگویی است که «دیالوگ» است. «گفت‌وگو» چگونه به وجود می‌آید؟ هر فعل ارادی با همه سادگی یا پیچیدگی‌اش ابتدا از یک فرایند درونی می‌گذرد و فرایندی که منجر می‌شود به یک عمل ارادی به «تأمل» یا «سنجشگری» تعبیر می‌شود. بعد از این و بعد از اینکه فرد با خودش تمام شقوق یک عمل را هزینه فایده می‌کند، مرحله «تصمیم‌گیری» می‌رسد. بعد از این است که فرد به فعل و عمل می‌رسد. در این فرایند فرد هم از معرفت و معلوم خودش استفاده می‌کند، هم از داده و دانش، هم از احساس و عواطف و هم پای خواسته‌هایش را به میان می‌کشد. همه افعال و اعمال ارادی که از آدم سر می‌زند مطابق همین فرایند پیش می‌رود. ممکن است یک فرایند چند ثانیه به طول انجامد و یک فرایند دیگر مدتی طولانی برای تبدیل شدن به عمل صرف کند؛ اما گذر از این مراحل ناگزیر است. حالا گاهی اعمالی که می‌خواهیم انجام بدهیم فردی نیست و باید برای یک اجتماع تصمیم بگیریم. تصمیم‌گیری برای یک اجتماع امکان ندارد فردی انجام شود. در اجتماع تفاوت در تصمیم‌گیری، اختلاف نظر پیش می‌آورد، چرا‌که هر فردی از زاویه خودش به موضوع می‌نگرد. اینجاست که پای «گفت‌وگو» به میان می‌آید؛ هنگامی که برای رفع یک «مشکل مشترک» نیاز به رفع اختلاف‌ نظر‌ها باشد. یکی از راه‌ها برای رفع مشکل مشترک، وحدت و اجماع است که تجربه تاریخی بشری اجماع را غیر‌ممکن می‌داند. حکومت‌های استبدادی در این شکل از رفع مشکل پدید می‌آیند. یکی دیگر از راه‌های رفع مشکل مشترک مذاکره است. مذاکره غیر از دیالوگ است. در روش مذاکره به درستی و نادرستی آن توجه نمی‌شود. فقط ٢ طرف مذاکره تلاش می‌کنند به ترازی در «سود» برسند. روش دیگری هم وجود دارد که «رأی‌گیری» است. هرکس رأی اکثریت را به دست آورد تصمیم می‌گیرد که چه راه حلی را برای رفع مشکل مشترک ارائه کند. این روش حکومت‌های دموکراتیک و مدرن‌ترین روش است. اما تجربه دموکراسی‌ها در طول تاریخ نشان داده این روش هم معیوب است. احتمال اینکه اکثریت بر اقلیت ظلم کند، یکی از عیب‌هایی است که بر این روش وارد است. هیچ‌کدام از این روش‌ها اخلاقی، مصلحت‌اندیشانه و پایدار نیستند. به‌جای اجماع با خشونت، تصمیم‌گیری یکی برای همه، به جای مذاکره و یا حاکمیت اکثریت بر اقلیت، روشی پیشنهاد شد و آن «گفت‌وگو» به‌معنای دیالوگ بود. گفت‌وگو هم اخلاقی‌ است، هم مصلحت‌اندیشانه است و هم به دلیل مکانیزمی که درونش وجود دارد پایدار است.